ҚУРъОННИ ҚУРъОНДАН ЎРГАНАМИЗ
1) Қуръонни нозил бўлиши.
“Ҳеч шубҳасизки бу Қуръон, энг тўғри йўлга бошлайди.”[1] “Албатта у ғолиб бир Китобдир. Унга ботил аралашмаган, аралашмайди ҳам. Бу, тўғри қарор берувчи ва ҳар бир ишини чиройли қилувчи Аллоҳ тарафидан нозил қилингандир.”[2] “У, тортишувни кесувчи кескин-ўткир сўздир. У, ҳазил-ҳузул эмас.”[3] Бу Қуръон, тўқиб чиқарилиши мумкин бўлган сўз эмасдир. Аксинча, аввалги китобларни ўз ичидагилар билан тасдиқ қилувчи, ҳар нарсани очиқловчи, ишониб суянган бир қавм учун йўл кўрсатувчи раҳбар ва яхшиликдир.”[4] “У, инсонларга етакчи, тўғри йўлга бошловчи ва ҳақ билан ботилни ажратиб берувчи равшан оятлардир.”[5] “У, ҳурматли Қуръондир”[6] “У, улуғ Қуръондир.”[7] “У, равшан Қуръондир.”[8] “Бу, бутун инсониятга ҳақиқатларни кўрсатиб берувчидир, ишониб суянган бир қавм учун эса, йўл кўрсатувчи бир раҳбар ва раҳматдир.”[9] “Бу муборак бир Китобдир. Биз уни, инсонлар – унинг оятлари устида тафаккур қилишлари ва соф ақл эгалари насиҳат олишлари учун сенга нозил қилдик.”[10] “Биз Қуръонни тушуниш учун осон қилдик. Тушунгувчи борми?”[11] “Биз сенга – ҳар нарсани аниқ қилиб очиқлаб бериши ва тўғри йўлни кўрсатиш учун, Мусулмонларга раҳмат ва ҳуш хабар бўлсин деб – бу Китобни бўлиб-бўлиб нозил қилдик.”[12]
2) Қуръонни ваҳий йўли орқали нозил бўлиши.
“Эй Муҳаммад! Бу Қуръонни сенга бўлиб-бўлиб Биз нозил қилдик Биз.”[13] “Шундай қилиб, буни сенга Арабча Қуръонлар ҳолида нозил қилдик…”[14] “Ботиб кетаётган юлдузга қасамки, сизларнинг соҳибингиз (яъни Муҳаммад алайҳиссалом) залолатга ҳам кетгани йўқ, йўлдан ҳам озгани йўқ! Ва у (сизларга келтираётган Қуръонни) ўз ҳавойи-хоҳиши билан сўзламас. У (Қуръон) фақат (Аллоҳ томонидан пайғамбарга) ваҳий қилинаётган (туширилаётган) бир ваҳийдир. Унга (бу ваҳийни) бир кучга тўлган, соҳиби қудрат (яъни Жаброил алайҳиссалом) таълим бермишдир. Бас, у (аввал) юксак уфқда (кўриниб), тик турди. Сўнгра яқинлашиб, пастлади. Бас, (Муҳаммад алайҳиссаломга) икки камон оралиғида ё (ундан-да) яқинроқ бўлиб. (Аллоҳ) ўз бандаси (Муҳаммад алайҳиссалом) га туширган ваҳийни келтиради. (Пайғамбарнинг) кўнгли кўрган нарсасини инкор этмади. (Яъни Жаброил фариштанинг суратини кўриб, пайғамбарнинг кўнгли ҳам қаноатланди ва унинг Аллоҳ таоло томонидаги фаришта эканига иймон келтирди). Уни кўрган нарсасига ҳали ҳам шубҳа билан қарайсизларми?![15]
3) Қуръон мислсиз бир Китобдир
“Агар биз ўз қулимизга туширган нарсадан (Қуръондан) шак-шубҳада бўлсангиз, у ҳолда худди шундай биргина сура келтиринг ва Аллоҳдан ўзга гувоҳларингизни чақиринг – агар ростгўй бўлсангиз. Энди, агар бундай қила олмасангиз — ҳаргиз қила олмайсиз ҳам, у ҳолда одамлар ва тошлар ўтин бўладиган, кофирлар учун тайёрлаб қўйилган дўзахдан сақланинглар.”[16] “Ёки: «Уни (яъни, Қуръонни Муҳаммад) тўқиб чиқарган», дейдиларми? Айтинг: «У ҳолда, агар ростгўй бўлсангизлар, Аллоҳ билан орангизга қўйиб – кучингиз етган барча ёрдамга чақира оладиган кишиларингизни – чақириб, худди шу каби ўнта-гина «тўқилган» сура келтирингчи!»[17] “Айтинг: «Қасамки, агар барча инсонлар ва жинлар мана шу Қуръонни бир хилини келтириш йўлида бирлашиб, бир-бирига ёрдамчи бўлсалар-да, унинг ўхшашини келтира олмайдилар.»[18] “Ахир улар Қуръон ҳақида фикр юритмайдиларми?! Агар у (Қуръон) – Аллоҳдан бошқа биров томонидан бўлганида, унда кўп қарама-қаршиликларни топган бўлар эдилар-ку?!”[19]
4) Қуръон ҳаёт раҳбаридир
“Ахир улар Қуръон ҳақида фикр юритмайдиларми?! Балки дилларида қулфлари бордир, (шунинг учун у дилларга Қуръон нури етмаётгандир)?!”[20] “Иймон келтирган зотлар учун диллари Аллоҳнинг зикрига ва нозил бўлган Ҳақ-Қуръонга мойил бўлиш (вақти) келмадими? (Шунингдек улар учун) илгари китоб ато этилган, сўнг (улар билан пайғамбарлари ўртасидаги) муддат узайгач, диллари қотиб кетган кишилар (яъни, яҳудий ва насронийлар) каби бўлиб қолмаслик (вақти келмадими)? Улардан (яҳудий ва насронийлардан) кўплари фосиқ-итоатсиздирлар!”[21]
5) Муҳаммад алайҳиссаломнинг вазифаси
“Эй Элчи, сизга Раббингиз томонидан нозил қилинган нарсани етказинг!, Агар (бу фармонга амал) қилмасангиз, Унинг элчилигини (бандаларига) етказмаган бўласиз, Аллоҳни ўзи Сизни одамлардан сақлайди. Албатта Аллоҳ, кофир қавмни ҳидоят қилмайди.”[22] “Сенинг вазифанг таблиғ қилишдан (сенга нозил қилинган нарсани уларга етказишдан) иборатдир.”[23] “Бу Элчининг вазифаси, фақат таблиғ қилишдир.”[24] “Элчимизнинг вазифаси таблиғдан иборатдир.”[25] “Раббингдан сенга ваҳий қилинган Қуръонга эргаш.”[26] “Сен ўзингга нозил қилинган нарса – Қуръонни маҳкам ушла! Албатта сен тўғри йўлдасан.”[27] “Биз улар (кофирлар) айтаётган сўзларни жуда яхши биламиз. (Эй Муҳаммад), сиз уларнинг устида (дин-у иймонга) зўрлагувчи эмассиз. Бас, ушбу Қуръон билан Менинг (кофирларни азоб-уқубатга гирифтор қилиш ҳақидаги) ваъдамдан қўрқадиган кишиларга панд-насиҳат қилинг.”[28]
6) Муҳаммад алайҳиссаломни, умматларига Қуръон ҳақидаги феълий ва қовлий васияти
“Мен, ўзимга ваҳий қилинган Қуръонга эргашаман.”[29] “Мендан бир дона оят бўлса ҳам етказинглар.”[30] “Мен сизларга Аллоҳнинг Китоби Қуръонни ташлаб кетяпман, уни маҳкам ушласангизлар адашмайсизлар.”[31]
7) Инсонларнинг Қуръон олдидаги масъулиятлари
“Эй инсонлар! Сизларга Раббингиз тарафидан нозил қилинган Қуръонга эргашинглар.”[32] “Ҳаммангиз бир бўлиб, Аллоҳнинг Қуръонини маҳкам ушланглар, бўлинманглар.”[33]
8) Қуръон кимларга фойда бериши ва кимларга зиён бериши
“Биз, мўминлар учун Қуръондан шифо ва раҳмат бўлган оятларни нозил қиляпмиз. (Лекин бу оятлар) золим-кофир кимсаларга фақат зиённи орттиради.”[34] “Аллоҳ энг гўзал Сўзни (оятлари фасоҳат ва балоғатда) бир-бирига ўхшаган, (ичидаги ҳукмлари) такрор-такрор келувчи бир Китоб-Қуръон қилиб нозил қилдики, (ундаги Аллоҳнинг азоби ҳақидаги оятларни тиловат қилганларида) Парвардигоридан қўрқадиган зотларнинг терилари титраб кетади, сўнгра терилари – баданлари ҳам, диллари ҳам Аллоҳнинг зикрига юмшайди – мойил бўлади. Мана шу (Китоб) Аллоҳнинг ҳидоятидирки, унга тўғри йўлни танлаган кишиларни ҳидоят қилади. Ва кимни Аллоҳ йўлдан оздирса, энди уни бирон ҳидоят қилувчи бўлмайди.”[35] “Аллоҳнинг оятларини ва Унга рўбарў бўлишни инкор қилган кимсалар, улар Менинг марҳаматимдан ноумид (маҳрум) бўлган кимсалардир ва улар учун аламли азоб бордир.”[36] “Эй инсонлар, сизларга Раббингиздан очиқ бир далил келди. Сизларга ҳар нарсани очиқлаб бергувчи бир нур (Қуръон) нозил қилдик. Аллоҳ – Ўзига ишониб-суянган ва у Нурни (Қуръонни) маҳкам ушлаганларни, фазли ва марҳаматига сазовор қилади ва уларни, Ўзига олиб борувчи тўғри йўлга етаклайди.”[37] “Агар Биз (Қуръонни) ажамий (яъни араб тилида бўлмаган) Қуръон қилганимизда, албатта улар: «Унинг оятлари (бизларнинг тилимизда) баён қилинмабтида. (Муҳаммаднинг ўзи) араб-ку, (нега унга) ажамий (Қуръон тушибди?)» деган бўлур эдилар. Айтинг: «(Ушбу Қуръон) иймон келтирган зотлар учун ҳидоят ва (дилларидаги шак-шубҳани кетказувчи) шифодир. Иймон келтирмайдиган кимсаларни эса қулоқларида оғирлик-карлик бордир ва (Қуръон) уларга кўрлик (яъни қоп-қоронғи зулмат) бўлур. Улар (гўё) узоқ бир жойдан чақирилаётган кишилар кабидирлар, яъни гарчи Қуръон оятларини эшитсалар-да, унинг маъно-ҳикматларини англай олмаслар).”[38]
9) Қуръонга амал қилганларнинг мукофоти
“Мана шу – Биз нозил қилган муборак Қуръондир! Бас, унга эргашинглар ва (Аллоҳдан) қўрқинглар! Шояд яхшиликка эришсангизлар.”[39] “Агар (ҳақиқий) иймон эгалари бўлсангизлар, сизлар ғолиб бўлувчиларсиз.”[40] “Ҳолбуки, куч-қудрат Аллоҳникидир, Унинг пайғамбариники ва мўминларники. Лекин мунофиқлар (буни) билмайдилар.”[41] “Элчиларимиз ва ишониб суянганларга, ҳам дунё ҳаётида ҳамда гувоҳлар келтириладиган кунда албатта ёрдам берамиз.”[42]
10) Қуръонга амал қилмаганларнинг жазоси
“Биз нозил қилган ҳужжатлар ва ҳидоятдан иборат (Муҳаммаднинг ҳақ пайғамбар эканлиги ҳақидаги) нарсаларни одамларга Китобда (Тавротда) равшан қилиб берганимиздан кейин беркитган кимсаларни шубҳасиз Аллоҳ лаънатлайди ва лаънатловчи зотлар (фаришталар ва мўминлар) лаънатлашади.”[43] “Ким Менинг эслатмамдан юз ўгирса, бас, албатта унинг учун танг – бахтсиз ҳаёт бўлади ва Биз уни қиёмат кунида кўр ҳолда тирилтирамиз”. У: “Парвардигорим, нега мени кўр қилиб тирилтирдинг, ахир кўрар эдим-ку”, деган эди, (Аллоҳ) айтди: “Шундай. Сенга Бизнинг оятларимиз келганида уларни унутдинг. Бугун сен ҳам ана шундай унутиласан.”[44] “Кимки Раҳмоннинг зикрига (Қуръонга) хира (тушунарсиз деб) қараса, бошига бир шайтонни ўраб қўямиз. Энди у (шайтон), унинг яқин дўсти бўлади. Улар бу кабиларни йўлдан адаштирадилар, аммо улар (Қуръондан узоқ бўлиб шайтонга яқин бўлганлар) ўзларини тўғри йўлдамиз деб ўйлайдилар.”[45]
Анас Олимўғли
[1] Исро 17/9.
[2] Фуссилат 41/41-42.
[3] Ториқ 86/13-14.
[4] Юнус 12/111.
[5] Бақара 2/185.
[6] Воқеа 56/77.
[7] Буруж 85/21.
[8] Ясин 36/69.
[9] Жосия 45/20.
[10] Сод 38/29.
[11] Қомар 54/17, 22, 32, 40.
[12] Наҳл 16/89.
[13] Инсон 76/23.
[14] Шуро 42/7.
[15] Нажм 53/1, 12.
[16] Бақара 2/23-24.
[17] Ҳуд 11/13.
[18] Исро 17/88.
[19] Нисо 4/82.
[20] Муҳаммад 47/24.
[21] Ҳадид 57/16.
[22] Моида 5/67.
[23] Оли Имрон 3/20, Раъд 13/40, Наҳл 16/80, Шувро 42/48.
[24] Моида 5/99, Нур 24/54, Анкабут 29/18.
[25] Моида 5/92, Тағобун 64/12.
[26] Анъом 6/196, Юнус 10/109, Аҳзоб 33/2.
[27] Зухруф 43/43.
[28] Қоф 50/45.
[29] Анъом 6/50, Аъроф 7/203, Юнус 10/15, Аҳқоф 46/9.
[30] Бухорий, Анбиё 50, Термизий Илм, 13, Дорамий Муқаддима 46, Муснади Аҳмад бин Ҳамбал 3/159, 202, 214.
[31] Саҳиҳи Муслим, Ҳаж19,147-(1218), Абу Довуд, Сунан, Маносик, 1905, Ибн Можа, Сунан, Маносик 84 (3074).
[32] Аъроф 7/3, Зумар 39/55.
[33] Оли Имрон 3/103. Оятнинг матнида “Аллоҳнинг арқонини маҳлам ушланглар” деган игода келтирилган. Термизининг Сунан Фазоил ал-Қуръан 2906, Дорамий Сунан Фазоил ал-Қуръан 3374, Байҳақий Шаъбу ал-Иймон 19/1788, Ҳоким Мустадрак Фазоил ал-Қуръан 7/2040 да келтирилган ҳадисларга биноан “Аллоҳнинг Қуръонони” деб таржима қилдик.
[34] Исро 17/82.
[35] Зумар 39/23.
[36] Юнус 10/57.
[37] Нисо 4/174-175/
[38] Фуссилат 41/44.
[39] Анъом 6/155.
[40] Оли Имрон 3/139.
[41] Мунофиқун 63/8.
[42] Ғофир 40/51.
[43] Бақара 2/159.
[44] Тоҳа 20/124,126.
[45] Зуҳруф 43/36-39.
