ШАФОАТ
Шафоат – ёлғиз ташлаб қўймаслик ва бир инсонни ишини ҳал қилиб бериш учун у билан бирга бориш деган маъноларда ҳам ишлатилади. “Шафоат ё Расулаллоҳ” деб муножот қилиш – Эй Расулуллоҳ, қиёмат куни мени ёлғиз ташлаб қўйманг, мени ишимни ҳал қилиб беринг” дегани бўлади. “Қиёматда Пайғамбаримизни шафоатини насиб қил” деб дуо қилиш эса, “Эй Аллоҳ, агар сен мени кечирмасанг, мени ишимни ва ҳисоб-китобимни Пайғамбарга топшир, у Сендан ҳам раҳимли ва Сендан ҳам кечиримлидир” деган бўлади.
Жаҳаннамга кирган мусулмон киши у ерда абадий қолмаслиги аниқ бўлгани сабабли, демак, шафоат тўғридан-тўғри Жаннатга кириш учун талаб қилинади. Шунинг учун ҳам Христианлар Исо алайҳиссаломдан ва Мусулмонлар Муҳаммад алайҳиссаломдан қиёматда шафоат қилишларини сўрашади. Энди биргаликда бу ишонч қанчалик тўғри ёки нотўғри эканини кўриб чиқамиз.
Маҳшарда шафоат бўлмайди. Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилади:
“Шундай бир кундан қўрқиб ўзингизни ҳимоя қилиб қолингларки, у кунда ҳеч ким бировни ўрнига жазо тортмайди, ҳеч кимдан шафоат қабул қилинмайди, ҳеч кимдан тўлов олинмайди ва ҳеч кимга ёрдам берилмайди.” (Бақара 2/48)
“Яхшилар албатта неъматларга эришадилар. Гуноҳкорлар эса, алангали оташда бўлишади ва ҳисоб берадиган куни у ерга кириб куяди, у ердан ташқарида қола олишмайди.
Ҳисоб бериш куни нима эканини сен қаердан билар эдинг? Ҳақиқатда, сен қаердан биласан ҳисоб бериш куни қандай кун эканини? (Шундай экан диққат билан тингла!) У кун ҳеч ким бошқа бири учун бирон бир иш бажара олмайди (ҳеч ким ҳеч кимга шафоат/ёрдам қила олмайди). У кунда барча ваколат/ҳокимият Аллоҳникидир.” (Инфитор 82/13-19)
“Рабби ҳузурида бир жойга тўпланишидан қўрқадиган кишиларни сенга билдирилган (бу китоб) билан огоҳлантир. Уларни у ерда бирорта ёрдамчилари ҳам шафоатчилари ҳам бўлмайди. Балки, жавобгарликни ҳис қилиб ўзларини ҳимоя қилиб қолишар. (Анъом 6/51)
“Айтгинки: “Шафоат тўлалигича Аллоҳникидир. Осмонлар ва ернинг ҳукмронлиги ҳам Уникидир. Сўнгра (қиёматда) Унга (Уни ҳисобига) қайтариласиз.” (Зумар 39/44)
“(Эй Муҳаммад!) Айтгинки: “Аллоҳ шартларини пайдо қилмаса, мен ҳатто ўзимга ҳам бирон бир фойда ёки зарар етказишга кучим етмайди.” (Аъроф 7/188)
Абу Ҳурайрани билдиришига кўра “Қабилангдан энг яқин кишиларини огоҳлантир” (Шуаро 26/214) ояти нозил бўлганида, Аллоҳнинг Элчиси шундай нутқ қилган:
“Эй Қурайш аҳли! Ўзингизни қутқариб қолиш чорасини кўринглар; Аллоҳни ҳузурида мени сизларга фойдам тегмайди. Эй Абдуманоф ўғиллари! Аллоҳни ҳузурида сизларга мени фойдам тегмайди. (Амаким) Абдулмуттолиб ўғли Аббос! Аллоҳни ҳузурида сенга фойдам тегмайди. Эй София! Аллоҳни ҳузурида сенга фойдам тегмайди. Эй қизим Фотима! Мени мол-давлатимдан хоҳлаганингча сўра. Аммо, Аллоҳни ҳузурида сенга фойдам тегмайди.” (Бухорий, Васоё, 11)
Шунча оят ва ҳадис ўртада экан, қандай қилиб бир мусулмон киши “шафоат ё Расулаллоҳ” дейиши мумкин. Қиёмат кунида Расулуллоҳга қараб: “Эй Аллоҳни Элчиси, мени ёлғиз ташлаб қўйманг, мени ишимни яхши тарафга ҳал қилиб беринг” дейишига ишонган кишини кутган натижавий хулосаси қандай бўлади? Аллоҳдан қочиб Пайғамбарга сиғиниш, Пайғамбар уни Аллоҳдан ҳам яхши танишини, Аллоҳ билмаган яхшиликларини Пайғамбар билишини, Пайғамбарни Аллоҳдан ҳам адолатли ҳукм қилишини, Аллоҳдан ҳам марҳаматли эканини, ўзини Аллоҳдан ва Аллоҳни адолатли чиқарган ҳукмидан қутқариб қолишини, Аллоҳдан ҳам кучли эканини қабул қилиб ишониш бўлиб қолмайдими?! Бундай эътиқод, Пайғамбарни ҳам Аллоҳни олдида бир буюк илоҳ даражасига олиб чиқиш бўлмайдими? Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилади:
“Муаммога тушиб қолган бири ёрдам сўраганида, унга ижобат қилиб муаммоларини кетказган, сизларни ер юзининг ҳокимлари қилган ким? Аллоҳ билан бирга яна бошқа илоҳ борми?! Билимингизни қанчалик оз фойдаланмоқдасизлар? (Намл 27/62)
Ақлли инсонлар дунё ҳаётини ҳам охират ҳаётини ҳам чиройли ҳолатга олиб келиши, икки дунёда ҳам бахтли яшаши учун қўлидан келганича ҳаракат қилади. Бировга ишониб бир ишга қўл уриш, уни бирон нарсадан қутқариб қолишга асос бўла олмайди. Дунёда ҳам охиратда ҳам ҳамма ўзи учун жавоб беради. Яхши ишларга шерик бўлганлар, ўша ишга бериладиган савобдан насибадир бўладилар. Гуноҳ ишга шерик бўлганлар эса, ўша гуноҳ ишга бериладиган жазодан ҳисса оладилар.
Шафоат “мени қутқар” деган маънода ҳам келади. Бу маъно кўзда тутилиб қилинган шафоат дуоси эса, “Ҳисоб-китобни, сўроқ-саволни ягона Аллоҳ бошқариб турадиган, Қиёмат кунининг ягона эгаси бўлмиш “Аллоҳдан мени қутқар ё Расулаллоҳ” дегани бўлиб қолади. Чунки, қиёмат куни кимни кимдан қутқаради Расулаллоҳ? Аллоҳни қулларини Аллоҳни Ўзидан, ҳукмидан, жазосидан, адолатли қароридан қутқарадими?!
Аллоҳ таоло ҳаммамизни Уни Ўзига ишониб суянадиган, Унга ишонган ҳолда яхши ишларни амалга оширадиган қулларидан қилсин. Қиёмат куни Уни Ўзи бизни жаҳаннам азобидан қутқарсин, бу дунёда ҳам охиратда ҳам бизларни ўз аҳволимизга ташлаб қўймасин. Аллоҳни Ўзи бизларга ёрдамчи ва Ўзи дўст бўлсин.
Инша Аллоҳ келгуси мақолаларимизда Қуръонда айтилган шафоат қачон ва қандай рўй бериши ҳақида тегишли оятлар билан бирга тушунтириб ўтамиз.
