Шафоат – сўзликда икки нарсани бирга бўлиши, бирни иккига айлантириш, тоқ сонни жуфт қилиш, жуфт саноқ, бировдан шерик бўлишини талаб қилиш ёки бировга шерик бўлиш деган маъноларни билдиради.[1] Бировни ишини бажариб бериб унга ҳомийлик қилиш ҳам шафоат дейилади.[2] Ҳаётда инсонлар мана шу шаклда бир-бирга шафоат қиладилар. Аллоҳ таоло бу ҳақда шундай марҳамат қилади:
مَّن يَشْفَعْ شَفَاعَةً حَسَنَةً يَكُن لَّهُ نَصِيبٌ مِّنْهَا ۖ وَمَن يَشْفَعْ شَفَاعَةً سَيِّئَةً يَكُن لَّهُ كِفْلٌ مِّنْهَا ۗ وَكَانَ اللَّـهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ مُّقِيتًا
“Кимки бир яхшиликка шафоат қилса, ундан унга насиба бор. Кимки бир ёмонликка шафоат қилса, уни ундан жавобгарлиги бор. Аллоҳ ҳар нарсани ҳимоя қилиб туради.” (Нисо 4/85)
Мурид: Бу дунёда шайх ҳазратимизга бўлган муносабатимиз яхши, балки бу зотни бизга охиратда ҳам фойдаси тегиб қолар.
Байиндир: Сизларга пирингиз шафоат қилади деб ўйлайсизми?
Пир: Нега шафоат қилмасин? Буюк пир Мустафо Исмат Ғарибуллоҳ Рисолаи Қудсийясида шундай дейди:
“Абу Бакр розияллоҳу анҳугача бўлган барча силсилалардан ёрдам сўрашни одат қил. Расулуллоҳ алайҳиссаломга муножот қилиб у кишидан ҳам ёрдам сўра. Пирингни ўзингга шафоатчи, воситачи деб билки, сени севинчга тўлдирсин.”[3]
Байиндир: илоҳларингиз қанчалар кўп экан! Шайхингиз шафоатга эгалик ваколатини кимдан олар экан? Аллоҳ кимга бундай ваколат ва ҳокимият бериб қўйибди?
Абу Бакр розияллоҳу анҳугача бўлган силсиладаги кишилардан ёрдам сўраб, қиёматгача сизларга жавоб қайтара олмайдиган кишиларни розилигини ўрнига, ягона илоҳ бўлмиш Аллоҳни розилигини олишга уринсангиз бўлмайдими?
Мурид: Биз ҳамма нарсани Аллоҳни розилиги учун қиламиз. Чунки, “…ҳаммасидан энг муҳими Аллоҳни розилигидир…” (Тавба 9/72)
Байиндир: Аллоҳни розилигига Аллоҳ ширк деб айтган нарсалар билан эришиладими? Сизлар Қуръонга ҳам қулоқ солмас экансиз, ақлингизни ҳам ишлатмас экансиз! Аллоҳ таоло шундай буюради:
وَمَا كَانَ لِنَفْسٍ أَن تُؤْمِنَ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّـهِ ۚ وَيَجْعَلُ الرِّجْسَ عَلَى الَّذِينَ لَا يَعْقِلُونَ
“… Аллоҳ, ақлини ишлатмаганлар узра Аллоҳга ишонмаслик кирлигини пайдо қилиб қўяди.” (Юнус 10/100)
Қуйидаги оятлар айнан сизларга хитоб қилмоқда:
قُلِ ادْعُوا الَّذِينَ زَعَمْتُم مِّن دُونِ اللَّـهِ ۖ لَا يَمْلِكُونَ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ فِي السَّمَاوَاتِ وَلَا فِي الْأَرْضِ وَمَا لَهُمْ فِيهِمَا مِن شِرْكٍ وَمَا لَهُ مِنْهُم مِّن ظَهِيرٍ وَلَا تَنفَعُ الشَّفَاعَةُ عِندَهُ إِلَّا لِمَنْ أَذِنَ لَهُ ۚ حَتَّىٰ إِذَا فُزِّعَ عَن قُلُوبِهِمْ قَالُوا مَاذَا قَالَ رَبُّكُمْ ۖ قَالُوا الْحَقَّ ۖ وَهُوَ الْعَلِيُّ الْكَبِيرُ
“Эй Муҳаммад! Айтгинки: “Аллоҳга яқин деб билганингиз – осмонлар ва ерда заррача ҳам ҳокимияти бўлмаганларни ёрдамга чақирсангиз чақираверинглар. Уларни бу икки жойда бирорта ҳам шериги йўқ, Аллоҳни уларни ичидан бирон бир дастакчилари ҳам йўқ. Унинг ҳузурида рухсат берган кишилардан бошқасига шафоатни ҳеч қандай фойдаси бўлмайди…” (Сабаъ 34/22, 23)
وَأَنذِرْ بِهِ الَّذِينَ يَخَافُونَ أَن يُحْشَرُوا إِلَىٰ رَبِّهِمْ ۙ لَيْسَ لَهُم مِّن دُونِهِ وَلِيٌّ وَلَا شَفِيعٌ لَّعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ
“Робби ҳузурига чиқарилишидан қўрққанларни Қуръон билан огоҳлантир. Уларни у ерда бирон бир дўсти ҳам бўлмайди, шафоатчилари ҳам бўлмайди. Балки ўзларини ҳимоя қилиб қолишар.” (Анъом 6/51)
Мурид: Бизни шайх ҳазратларига қарашимиз – уни бизга ёрдамчи бўлиши жиҳатидан. Масалан; маҳкамада адвокат олиш мажбурияти йўқ. Лекин, адвокат олган шахслар аксарият ҳолатларда даъволарини ютиб чиқадилар. Шайх ҳазратимиз ҳам бизни адвокатимиздир.
Байиндир: Яширин ва ошкор ҳар нарсани биладиган Аллоҳни маҳкамадаги ҳукм чиқарувчи судга таққослашга уринмоқдасизлар, шундайми?
Аллоҳ таоло шундай буюради:
وَنَضَعُ الْمَوَازِينَ الْقِسْطَ لِيَوْمِ الْقِيَامَةِ فَلَا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَيْئًا ۖ وَإِن كَانَ مِثْقَالَ حَبَّةٍ مِّنْ خَرْدَلٍ أَتَيْنَا بِهَا ۗ وَكَفَىٰ بِنَا حَاسِبِينَ
“Қиёмат куни тўғрилик тарозиларини қурамиз, ҳеч кимга ҳеч қандай ҳақсизлик қилинмайди. Хантал уруғи оғирлигича бўлса ҳам уни тарозига қўямиз. Ҳисоб-китоб қилишда Ўзимиз кифоя қиламиз.” (Анбиё 21/47)
وَالَّذِينَ كَسَبُوا السَّيِّئَاتِ جَزَاءُ سَيِّئَةٍ بِمِثْلِهَا وَتَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌ ۖ مَّا لَهُم مِّنَ اللَّـهِ مِنْ عَاصِمٍ ۖ كَأَنَّمَا أُغْشِيَتْ وُجُوهُهُمْ قِطَعًا مِّنَ اللَّيْلِ مُظْلِمًا ۚ أُولَـٰئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ ۖ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ
“Ёмонликлар билан машғул бўлганларга эса қилган ёмонлигининг бир баробар ортиғи бўлади. Хорлик ҳар тарафларини ўрайди. Аллоҳдан қўриқлайдиган ҳеч кими бўлмайди. Юзлари худди тун зулматининг бир парчаси билан қопланган каби бўлади. Ана ўшалар жаҳаннам эгаларидир. Улар унда ўлимсиз ҳолда қоладилар.” (Юнус 10/27)
Аҳвол шундай экан, шайх ҳазрат кимни кимдан қутқариб қолади? Аллоҳ – ҳошо, асло бундай бўлмайди – ҳақсизлик қилиб қўймасин деб, шайх ўртага тушиб муридларини Аллоҳдан – Аллоҳни ҳукмига қарши чиқиб сақлаб қоладими? Аллоҳни ҳукмидан ҳимоя қилиб қоладими?! Бу қандай ҳам бир қаттиқ залолат! Қандай ҳам ёмон эътиқод!
Ансорлардан бўлмиш Уммул Аъло айтадики:
Муҳожирларга қуръа ташланганда бизга Усмон б. Мазъун тушди. Уни уйларимизга жойлаштирдик. Кейинчалик, ўлимига сабаб бўлган касалликка дучор бўлди. Вафот этганида ювилиб ўз либосларига кафанланди. Муҳаммад алайҳиссалом ичкарига кирди. Ўша вақт мен шундай дедим: “Абус Саъид! (Усмон б. Мазъун розияллоҳу анҳунинг лақаби) Аллоҳ сени раҳмат қилсин. Ҳақиқатда Аллоҳ сенга икром айлаганига гувоҳман.” Буни эшитган Муҳаммад алайҳиссалом шундай деди: “Аллоҳ унга икром айлаганини қаердан биляпсан?” Айтдимки: “Отам сизга қурбон эй Аллоҳнинг Элчиси! Аллоҳ яна кимга икром қилсин?” Муҳаммад алайҳиссалом айтдики: “Ҳа тўғри, унга қочиб бўлмас бир ҳақиқат келди. Валлоҳи, мен у учун фақат яхшиликлар кутаман. Аммо, мен Аллоҳнинг Элчиси бўлганим билан, менга қандай муомала қилинишини валлоҳи билмайман.”
Уммул Аъло айтдики: Валлоҳи бундан кейин ҳеч кимни оқламайман.”[4]
Бу ҳақда бир оят шундай келтирилган:
قُلْ مَا كُنتُ بِدْعًا مِّنَ الرُّسُلِ وَمَا أَدْرِي مَا يُفْعَلُ بِي وَلَا بِكُمْ ۖ إِنْ أَتَّبِعُ إِلَّا مَا يُوحَىٰ إِلَيَّ وَمَا أَنَا إِلَّا نَذِيرٌ مُّبِينٌ
“Айтгинки: “Илк элчи мен эмасман. Мен ўзимга ҳам сизларга ҳам нима бўлишини билмайман. Мен фақатгина менга ваҳий қилинган нарсага (Қуръонга) эргашаман. Мен фақатгина тўғриларни очиқлаб берувчи бир элчиман, холос.” (Аҳқоф 46/9)
Аммо, сизлар шайхингизни жаннатга аниқ киришига асло шубҳа қилмаганиздек, Аллоҳнинг ҳузурида сизни оқлаб қолишига даъво қилишга ҳам жасорат қилибсизлар. Бундай жасоратни қаердан ва кимдан олдингиз? Сиз бизни шафоатчимиз деб ўйлаётган кишингиз қуйидаги оятда айтиб ўтиладиган шайтон бўлиб чиқмасин:
فَرِيقًا هَدَىٰ وَفَرِيقًا حَقَّ عَلَيْهِمُ الضَّلَالَةُ ۗ إِنَّهُمُ اتَّخَذُوا الشَّيَاطِينَ أَوْلِيَاءَ مِن دُونِ اللَّـهِ وَيَحْسَبُونَ أَنَّهُم مُّهْتَدُونَ
“Аллоҳ бир қисм инсонларни ҳидоятга мувофиқ қилди, бир қисми эса залолатга муносиб бўлди. Адашганлар Аллоҳ билан ўзларини орасидаги авлиёларга осилиб оладилар, аммо ўзларини тўғри йўлда деб биладилар.” (Аъроф 7/30)
وَمَن يَعْشُ عَن ذِكْرِ الرَّحْمَـٰنِ نُقَيِّضْ لَهُ شَيْطَانًا فَهُوَ لَهُ قَرِينٌ ﴿٣٦﴾ وَإِنَّهُمْ لَيَصُدُّونَهُمْ عَنِ السَّبِيلِ وَيَحْسَبُونَ أَنَّهُم مُّهْتَدُونَ ﴿٣٧
“Кимки Раҳмоннинг зикрига (Қуръонга) хира қараса, бошига бир шайтонни ўраб қўямиз; у унинг яқин дўсти бўлади. Улар бу кабиларни йўлдан адаштирадилар, аммо улар ўзларини тўғри йўлдамиз деб ўйлашади.” (Зухруф 43/36-37)
Раҳмонни зикри Қуръондир. Сиз модомики Қуръонга зид ҳаракатларни амалга оширишда давом этар экансиз, демак сиз Қуръон ҳукмини кўрмаган-билмаганга олаётган ва унга нисбатан бепарво бўлаётган ва гўё Қуръондан кўр бўлиб олган бўласиз. Бу ҳам етмагандек, ўзингиз-ча авлиё деб номлаб олган кишиларга эргашиб олибсиз. Оятда кўрсатилганидек ўзингизни энг тўғри йўлда деб биляпсиз. Сизга бу йўлни тўғри деб кўрсатганлар фақатгина шайтонлар бўлиши мумкин.
Мурид: Диний идорага бир муфтий билан кўришгани кирсанг сен билан муфтини ўртасига тушиб сени муфтини олдига олиб кирадиган бир кишига эҳтиёжинг тушади. Орага бир вакил ёки танишинг кирмаса, керакли мутасадди ёки бир ҳоким билан ўзингдан ўзинг тўғри у билан гаплашиб кетавермайсан-ку! Худди шу каби, бизни шайхимиз ҳам Аллоҳ билан бизни ўртамиздаги вакилимиз ва шафоатчимиздирки, бизга воситачи бўлиб ёрдам бермоқда.
Байиндир: Сизларга шоҳ томирингиздан ҳам яқин бўлган Аллоҳ ҳақида қандай қилиб бу гапларни айта оласиз? Бу нарса мушрикларни эътиқодидир. Ширк – Аллоҳ билан инсон орасига воситачи қўйиб, Аллоҳни иккинчи ўринга қўйишдир. Зумар сурасидаги оятлар айнан мана шу нарсага урғу бермоқда:
أَلَا لِلَّـهِ الدِّينُ الْخَالِصُ ۚ وَالَّذِينَ اتَّخَذُوا مِن دُونِهِ أَوْلِيَاءَ مَا نَعْبُدُهُمْ إِلَّا لِيُقَرِّبُونَا إِلَى اللَّـهِ زُلْفَىٰ إِنَّ اللَّـهَ يَحْكُمُ بَيْنَهُمْ فِي مَا هُمْ فِيهِ يَخْتَلِفُونَ ۗ إِنَّ اللَّـهَ لَا يَهْدِي مَنْ هُوَ كَاذِبٌ كَفَّارٌ
“Билингки, Аллоҳни дини холис диндир. Аллоҳдан аввал (ўзларига) авлиёлар тутганлар: “Буларни айтганларини сўзсиз бажаришимиз – булар бизни Аллоҳга яна ҳам кўпроқ яқинлаштириши учундир, холос”, дейишади. Улар ўзаро ихтилоф қилиб турган нарсаларида Аллоҳни Ўзи ҳукм қилади. Ростдан ҳам, Аллоҳ ўзини ҳақдан тўсиб олувчи бир ёлғончини ҳидоятга муваффақ қилмайди.” (Зумар 39/3)
Менга айтинг-чи, сизни яратган, сизга шакл бериб инсон қиёфасига келтирган, сизга ҳаёт берган, сизга ўзингиздан ҳам яқин бўлган Аллоҳ сизни яхши танийдими ёки сизни шайхингиз сизни яхши танийдими?
Мурид: Албатта Аллоҳ яхши танийди.
Байиндир: Ундай бўлса, сизни шайхингиз сизни нимангизни Аллоҳга танитади?
Мурид: !?
[1] Китабул Айн
[2] Мақойисул Луға; Муфрадот.
[3] Руҳул Фурқон, 2- ж, 86- с.
[4] (Бухорий, Жаноиз, 3.)
