Савол: Халқ орасида шундай гаплар бор: “Ота-онаси қилган баъзи гуноҳлар эвазига уларнинг ёш гўдаклари жазоланади, отани қилган гуноҳи болага уради”, ёки: “Хотин кишининг гуноҳи эрининг ишларини юришишига таъсир қилади.” Бу ҳақда Аллоҳ нима деган?
Жавоб: Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай марҳамат қилади:
“وَلَا تَكْسِبُ كُلُّ نَفْسٍ إِلَّا عَلَيْهَا ۚ وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَىٰ ۚ”
“Ҳар ким ўз қилмишидан чекади. Биров бировнинг гуноҳини жавобгарлигини олмайди.” (Анъом 6/164) Яъни, ҳамма ўзи учун жавоб беради.
أَمْ لَمْ يُنَبَّأْ بِمَا فِي صُحُفِ مُوسَىٰ وَإِبْرَاهِيمَ الَّذِي وَفَّىٰ أَلَّا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَىٰ وَأَن لَّيْسَ لِلْإِنسَانِ إِلَّا مَا سَعَىٰ وَأَنَّ سَعْيَهُ سَوْفَ يُرَىٰ ثُمَّ يُجْزَاهُ الْجَزَاءَ الْأَوْفَىٰ وَأَنَّ إِلَىٰ رَبِّكَ الْمُنتَهَىٰ وَأَنَّهُ هُوَ أَضْحَكَ وَأَبْكَىٰ وَأَنَّهُ هُوَ أَمَاتَ وَأَحْيَا
“Ёки унга Мусонинг ва (аҳдига) вафодор зот бўлган Иброҳимнинг саҳифаларидаги сўзлар хабари берилмаганмиди?! Ҳеч бир кўтаргувчи (яъни гуноҳкор жон) ўзга жоннинг юкини (яъни гуноҳини) кўтармас! Инсон учун фақат ўзи қилган ҳаракатигина бўлур (яъни ўзгаларнинг қилган яхши амалларидан унга бирон фойда етмас). Унинг қилган саъй-ҳаракати эса яқинда (Қиёмат кунида) кўринур. Сўнгра у (ўша саъй-ҳаракати учун) тўла-тўкис жазо-мукофот олур. Албатта охирги чегара ёлғиз Роббингиз олдига (бормоқлик)дир. Албатта кулдирган ҳам, йиғлатган ҳам Унинг Ўзидир. Албатта ўлдирган ҳам, тирилтирган ҳам Унинг Ўзидир.” (Нажм 53/36-44)
مَّنِ اهْتَدَىٰ فَإِنَّمَا يَهْتَدِي لِنَفْسِهِ ۖ وَمَن ضَلَّ فَإِنَّمَا يَضِلُّ عَلَيْهَا ۚ وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَىٰ ۗ وَمَا كُنَّا مُعَذِّبِينَ حَتَّىٰ نَبْعَثَ رَسُولًا
“Ким тўғри йўлда юрса, у ўзи учун юрар. Ким тўғри йўлдан чиқса, у ҳам ўз зиёнига чиқади. Ҳеч ким бошқа бировнинг юкини (гуноҳини) кўтармайди. Биз, элчи (оятларимизни етказиб, оогоҳлантиргувчи) жўнатмай туриб азоблагувчи эмасмиз.” (Исро 17/15)
Оз бўлса-да оятлар ҳақида тафаккур қилган ва ўз фитрадидан келиб чиқиб тўғри мулоҳаза қилган одам, бу оятлардан тўғри ва керакли хулоса чиқариб олади.
Болалар оталарининг гуноҳларидан эмас, балки болага бўлган эътиборсизликларидан тортиши мумкин. Худди шундай, эрлар ҳам аёлларининг бепарволиклари ва масъулиятсизликларидан тортиши мумкин, холос.
Ота-оналар болаларни ёшлигида олиш керак бўлган таълим-тарбия ва бошқа ишлардан маҳрум қилиб қўйиши оқибатида, болаларни келажагига катта зарар етказиши ва болани ҳаётига катта салбий ўтказиши турган гап.
