Савол: Бизни масжидимизда Бомдод намозидан кейин ҳар куни олти калима ўқилади. Мен уларни эшитиб ўтираман. Ўша калималарни мен ҳам ёдлашим керакми, ёки эшитиб қўйганим кифоя қиладими? Агар ёдламасам гуноҳкор бўламанми?
Жавоб: Бу калималарда асос бўлган нарса ёдлаш ҳам эмас, эшитиб қўйиш ҳам эмас, аксинча, уни тушуниб англаш ва тушунган нарсасига амал қилиш ва ҳаётига татбиқ қилишдир. Олти калимани тушунмасдан ёдлаб олгандан кўра, уни маъноларини тушуниб, унда айтилган сўзлар ва у калималарни айтиш мобайнида Аллоҳга берилган сўзларни устидан чиқиш афзалроқ ва муҳимроқ ҳисобланади. Мисол учун;
Олти калимани ичида мана шу калима ҳам бор: “Астағфируллоҳ, астағфирулоҳ, астағфируллоҳа таъала мин кулли занбин азнабтуҳу ъамдан ав хотиан, сиррон ав ъаланияҳ, соғийрон ав кабийро, ва атувбу илайҳи миназ-занбиллазий аъламу ва миназ-занбиллазий лаа аъламу, иннака анта ъалламул-ғуюб” – Аллоҳдан кечирим сўрайман, Аллоҳдан кечирим сўрайман, қилган гуноҳимни билиб туриб қилган бўлсам ҳам, билмасдан хато қилиб қилган бўлсам ҳам, кичкина гуноҳ қилган бўлсам ҳам катта гуноҳ қилган бўлсам ҳам, яширин ҳолда гуноҳ қилган бўлсам ҳам, ошкора гуноҳ қилган бўлсам ҳам уларни барчасидан Улуғ Аллоҳдан мағфират/кечирим сўрайман. Билиб туриб қилган гуноҳимдан ҳам билмасдан қилган гуноҳимдан ҳам Аллоҳга тавба қилиб қайтаман.”
Ушбу истиғфор калимасини ёддан билган инсон умр бўйи ҳар куни юз мартадан айтиб юрса-ю, лекин уни тушунмаса, уни ўқиш мобайнида Аллоҳга берган сўзида туриб қилган гуноҳ ишларининг барчасидан тавба қилиб қайтмаса, ўзини гуноҳдан тийиб ҳаётини тузатмаса, у инсонга ўша айтиб юрган калимасини фойдаси бўлмайди, аксинча ҳар куни юз марталаб Аллоҳга ёлғон ваъда бераётган бўлади. Демак, Мусулмон киши Исломни – Қуръон ва суннатни – онгли равишда тушуниб англаб яшаш керак. Ёдаки ўзи нима деётганини билмасдан, тушунмасдан яшаш инсонни фойдасидан кўра зарарига кўпроқ ишлаши мумкин.
Агар олти калимани ҳаммасини ёдламаган бўлса-да, лекин ундаги ҳукмлар ва унда айтиб ўтилган иймон-эътиқод масалаларига амал қилиб юрган бўлса гуноҳкор бўлмайди. Аммо бир киши уни ҳаммасини ёддан билса-да, лекин ундаги нарсаларни тушунмаса, ундаги нарсаларга амал қилмаса гуноҳкор бўлади.
Олти калима орасида ёдлаб олиш ва уни яхшилаб тушиниб ҳаётга татбиқ қилиб яшаш фарз бўлган калима бор , у биринчи калимадир: “لا اله الا الله محمد رسول الله – Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ, Муҳаммад Аллоҳнинг элчисидир.”
