Воситачиларни шафоат қилишига ишониш
1- Католиклардаги шафоат ишончи
Католикларга кўра шафоат – Исонинг дуосига мос равишда қилинган умидли дуодир.[1] Улар шафоат калимасини ўрнига “қутқарувчи” калимасидан фойдаланадилар. Католикларга кўра, “Исо Масиҳ – Отанинг ёнида Христианларнинг оқловчилик вазифасини бажаради. Уларга фойда келтириш учун доимо тирикдир. Аллоҳнинг ёнида ҳозирдир.[2] Ўзи орқали Аллоҳга яқинлашмоқчи бўлганларни тамоман қутқариб қолишга кучи етади.[3]
“Муқаддас Руҳ бўлмаса Тангрининг Ўғлини кўришни иложиси йўқ. Ўғил бўлмаса Тангрига яқинлашишни иложиси бўлмайди. Чунки, Тангрини танимоқ Оғилни танимоқ ила бўлади. Тангри Ўғлини таниш эса, Муқаддас Руҳнинг воситалиги орқали ҳосил бўлади.”[4]
“Марям Она оқловчи ва ёрдамчидир. “Марям Онанинг оналиги якун топмаган. Инграган ҳолида воситачи излараганларни, абадий осудалик бахш этган армуғонларни кафолати (гарантия) остида ушлаб қолишда давом этмоқда.”[5]
Католикларга кўра папаз, “Аллоҳга алоқадор бўлган ишларда инсонларни тамсил қилиш учун тайинлангандир.”[6] У,- кишилик ваколати билан инсонларга -“Отанинг номидан сени кечиряпман дея олади.”[7]
2 – Сохта диний ташкилотларда шафоат ишончи
Кўриб чиққан тариқатларимизда ҳам Католикларга ўхшаш бир хил ишонч ва эътиқод бор. Улар, қутқарувчи” сўзини ўрнига “шафоатчи” калимасидан фойдаланишади. Бир Шайх ҳазрати ва тариқат етуклари деб танилган баъзи кишилар билан қурган суҳбатимиз шундай кечган:
Мурид: Биз Шайх ҳазратларига бўлган эътиборимиз, у киши бизга ёрдамчи бўлиши туфайлидир. Масалан, ҳозирда суд жараёнида оқловчига кўпинча эҳтиёж сезилмайди. Аммо, оқловчиси борлар аксарият ҳолларда ютиб чиқишади. Шайх ҳазратлари ҳам бизнинг оқловчимиздир.
Байиндир: Сизлар, ошкораю махфий бўлган ҳар нарсадан хабардор бўлмиш Аллоҳни судя билан тенг кўряпсизларми? Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилади:
يَوْمَ يَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِيهِ وَأُمِّهِ وَأَبِيهِ وَصَاحِبَتِهِ وَبَنِيهِ لِكُلِّ امْرِئٍ مِّنْهُمْ يَوْمَئِذٍ شَأْنٌ يُغْنِيهِ
“У кунда киши ака-укасидан, онасидан, отасидан, аёлидан ва ўғилларидан қочади. У кунда ҳаммани иши бошидан ошиб ётади.” (Абаса 80/33-36)
Ҳолат бу даражада экан, сизларнинг Шайхларингиз бундай имкониятни қаердан олиб сизларни қутқариб қолади?
Ансорлардан бўлмиш Уммул Аъло айтадики: Муҳожирларга қуръа ташланганда бизга Усмон бин Мазъун тушди. Уни уйларимизга жойлаштирдик. Кейинчалик, ўлимига сабаб бўлган касалликка дучор бўлди. Вафот этганида ювулиб ўз либосларига кафанланди. Муҳаммад алайҳиссалом ичкарига кирди. Ўша вақт мен шундай дедим: “Абу ас-Саъид! (253 Усмон бин Мазъун розияллоҳу анҳунинг лақаби. Аллоҳ сени раҳмат қилсин. Ҳақиқатта Аллоҳ сенга икром айлаганига гувоҳман.” Буни эшитган Муҳаммад алайҳиссалом шундай деди: “Аллоҳ унга икром айлаганини қаердан биляпсан?” Айтдимки: “Отам сизга қурбон эй Аллоҳнинг Элчиси! Аллоҳ яна кимга икром қилсин?” Муҳаммад алайҳиссалом айтдики: “Ҳа тўғри, унга қочиб бўлмас бир ҳақиқат келди. Валлоҳи, мен у учун фақат яхшиликлар кутаман. Аммо, мен Аллоҳнинг Элчиси бўлганим билан, менга қандай муомала қилинишини валлоҳи билмайман.”
Уммул Аъло айтдики: Валлоҳи бундан кейин ҳеч кимни оқламайман.” (Бухорий, Жаноиз, 3.)
Аммо, сизлар шайхингизни жаннатга аниқ киришига асло шубҳа қилмаганиздек, Аллоҳнинг ҳузурида сизни оқлаб қолишига даъво қилишга ҳам жасорат қилибсизлар.
Бизга шоҳ томиримиздан ҳам яқин бўлган Аллоҳнинг эътиборидан четда қолган бирон нарса бормики – сизларга адвокатлик қиладиган шайх, ҳошо – Аллоҳ унутиб қолдирган ёки сизлар ҳақингизда билмаган нарса бўлса уни Аллоҳга эслатсин, шундайми? Ёки ҳошо – Аллоҳ сизга нисбатан нотўғри қарор берадиган бўлса, сизни шайхингиз унга қаршилик қиладими? Қанчалик хато ва нотўғри йўлда эканингизни биласизларми?
Мурид: Муфтилик идорасида муфтий билан кўришмоқчи бўлсангиз,[8] қабулхонадаги бир инсон ўртага тушиб, сизни муфтига олиб кириши керак. Ўртага бирон киши кирмай туриб, мансабдор бўлган кишилар ёки вазирликдаги шахсларни олдига “топ” этиб кириб кўришиш мумкинми? Худди шундай шайх ҳазратлари ҳам, биз билан Аллоҳ ўртамизда воситачимиз ва васийламиздир.
Байиндир: Бизга шоҳ томиримиздан ҳам яқин бўлган Аллоҳга нисбатан қандай қилиб бу фикрга бориш мумкин!?..
Бундай эътиқод инсонни ширкга олиб боради. Ширк – аслида Аллоҳ билан қул орасига восита қўйишдир. Зумар сураси айнан шу нарсага эътиборимизни тортмоқда:
أَلَا لِلَّهِ الدِّينُ الْخَالِصُ وَالَّذِينَ اتَّخَذُوا مِن دُونِهِ أَوْلِيَاء مَا نَعْبُدُهُمْ إِلَّا لِيُقَرِّبُونَا إِلَى اللَّهِ زُلْفَى إِنَّ اللَّهَ يَحْكُمُ بَيْنَهُمْ فِي مَا هُمْ فِيهِ يَخْتَلِفُونَ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي مَنْ هُوَ كَاذِبٌ كَفَّارٌ
“Билинки, Аллоҳнинг дини соф диндир. Аллоҳдан олдин авлиёларга осилганлар айтишадики: “Биз буларга қуллик қилишимиз – булар бизни Аллоҳга яна ҳам яқинлаштириши учун холос.” Аллоҳ, улар тортишиб турган ҳар мавзудаги ҳукмини уларни юзига солади. Аллоҳ, ёлғончи ва нонкўр бўлиб олганни йўлига қабул қилмайди.” (Зумар 39/3)
Бундай инсонлардан мутлақо воз кечинг. Чунки инсон туридан бўлган шайтонлар, айнан шу усулда мусулмонларни адаштирмоқда.
Марҳамат қилиб айтолмайсизми – яратган, таъминлаган, сизни катта қилган ва сизга шоҳ томирингиздан ҳам яқин бўлган Аллоҳ – сизни яхшироқ биладими ёки шайхми?
Мурид: Албатта Аллоҳ яхшироқ билади.
Байıндıр: Ундай бўлса шайх ҳазратлари сизни нимангизни Аллоҳга танитади?
Мурид- ? !
Бу учрашув унинг шайхи ёнида амалга оширилган ва у бу ҳолатдан ҳабардор эди. Мурит номи остида суҳбатни давом этказган ва тариқатда етакчи бўлган деб ёзилганлар, ичларида олимлари бўлган кишилар назарда тутилмоқда.[9]
Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилади:
وَيَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللّهِ مَا لاَ يَضُرُّهُمْ وَلاَ يَنفَعُهُمْ وَيَقُولُونَ هَؤُلاء شُفَعَاؤُنَا عِندَ اللّهِ قُلْ أَتُنَبِّئُونَ اللّهَ بِمَا لاَ يَعْلَمُ فِي السَّمَاوَاتِ وَلاَ فِي الأَرْضِ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَى عَمَّا يُشْرِكُونَ
“Аллоҳдан олдин шундай нарсага қул бўладиларки, уларга на фойдаси ва на зарари тегади. Айтадиларки: “Булар Аллоҳ ҳузуридаги бизни шафоатчиларимиздир.” Айтингки: “Осмонлару ерда Аллоҳ билмаган нарса бор экан-у – сизлар ундан ҳабар беряпсизларми?” Бундай бўлиши мумкинми?! Аллоҳ уларнинг ширкидан узоқдир.” (Юнус 10/18)
Аллоҳ таоло кимга шафоат ваколатини берса, улар фақатгина Аллоҳнинг ўзи хоҳлаган кишиларнигина шафоат қилишлари мумкин, ўзлари кимни хоҳласа шафоат қилиб кетавермайди.
قُل لِّلَّهِ الشَّفَاعَةُ جَمِيعًا لَّهُ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ثُمَّ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ
“Айтгин: “Шафоат қилиш ваколати тамомийла Аллоҳникидир.” (Зумар 39/44)
يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلَا يَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَى وَهُم مِّنْ خَشْيَتِهِ مُشْفِقُونَ وَمَن يَقُلْ مِنْهُمْ إِنِّي إِلَهٌ مِّن دُونِهِ فَذَلِكَ نَجْزِيهِ جَهَنَّمَ كَذَلِكَ نَجْزِي الظَّالِمِينَ
“Аллоҳ уларнинг олдиларидагини ҳам, орқадагиларини ҳам билади. Аллоҳ рози бўлган кимсалардан бошқасини фойдасига шафоат қилолмайдилар. Уларни ўзлари ҳам Ундан (Аллоҳдан) қўрққанидан титрайдилар. Улардан қайси бири “Аллоҳ билан ўртангизда илоҳ менман” деса, уни жаҳаннам билан азоблаймиз. Золимларни худди шундай жазолаймиз.” (Анбиё 21/28-29)
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан шундай ривоят қилинади:
“Қавмингдан сенга энг яқин бўлганларни огоҳлантир.” (Шуаро 26/214) … ояти нозил бўлганда, Набий алайҳиссалом тик туриб шундай деди:
“Эй Қурайш жамоаси! Ўзингизни қутқариб қолиш чорасини кўринглар, Аллоҳнинг ҳузурида сизларга асло фойдам тегмайди. Эй Абдулманоф ўғиллари! Аллоҳнинг ёнида сизларга ҳеч қандай фойдам тегмайди. Эй Абдулмутталиб ўгли Аббос![10] Аллоҳнинг ёнида сенга ҳеч бир фойдам тегмайди. Эй Сафийя (Росулуллоҳнинг ҳоласи)! Аллоҳнинг ёнида сенга ҳеч бир фойдам тегмайди. Эй Муҳаммаднинг қизи Фотима! Аллоҳнинг ёнида сенга ҳеч бир фойдам тегмайди.”[11]
Проф. Др. Абдулазиз Байиндıр. Қуръон Нури Остида Воситачилик ва Ширк Китоби
[1] Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 2634.
[2] Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 519.
[3] Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 2634.
[4] Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 683.
[5] Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 969.
[6] ИНЖИЛ. Ибронийларга Мактуб, 5/1.
[7] Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 878.
[8] Бу учрашув бўлиб ўтган вақтда мен Муфтиликда ишлар эдим. (Абдулазиз БАЙИНДИР)
[9] Учрашув ҳақида тўлиқ маълумотга эга бўлмоқчи бўлганлар, Абдулазиз Байиндир, Қуръон нури остида Тариқатчиликка назар, 4- нашр, Истанбул, 2005, 126-131- с.
[10] Набийимизни амакиси.
[11] Бухорий, Васоя, 11.
