Савол: Мушриклар ҳақидаги оятлар мусулмонлар учун нимани ифодалайди?
Жавоб: Ширк ва мушриклик деганда кўпчиликни зеҳнига “Ширк – бутларга сиғиниш, мушрик эса бутга сиғинган шахс” деган тушунча келади. Афсуски, бу тушунча ширкка ўхшаб энг хатарли ва яширин касалликдир. Бу тушунча ширк ва мушрикликни мусулмон оламига алоқаси йўқ, деган фикр ва хулосага йўл очиб беради.
Агар “Мушрик ким?” деган саволга “Нуҳ ва Иброҳим алайҳиссаломлар давридаги ва Қуръон нозил бўлган даврда яшаб ўтган Макка ва Макка атрофидаги бутпарастлар” деб жавоб берилса, Қуръоннинг жуда ҳам кўплаб ояти ҳукмсиз қолганми, ҳамда ширк ва мушрикликка алоқадор болган юзларча оят ўринсиз нозил бўлганми?, деган нотўғри тушунча ва савол пайдо бўлишига сабаб бўлади! Тавба қилиб ўша ишидан қайтмаса асло кечирилмаслиги билдирилган ва Ислом динида энг кўп ва қаттиқ таъқиқланган ўша энг катта гуноҳ бўлмиш ширкни ҳозирги мусулмонларга (инсонларга) ҳеч қандай алоқаси бўлмаса, унга алоқадор юзларча оятни ҳозирги кунимизгача сақланиб келишида ва уни ҳар куни такрор-такрор ўқиб тиловат қилишимизда қандай маъно қолади?!
Ширк ҳақидаги мана шу нотўғри тушунча сабабли билиб-билмай қилган хатти-ҳаракатларида ширкка тушиб қолаётган мусулмонларга ширк ҳақидаги оятларни эслатсак, улар: “Бизга бу оятларни ўқима! Буларнинг ҳаммаси мушрикларга тушган, бизга умуман алоқаси йўқ!” дейди. (Субҳаналлоҳ!)
Агар ундай дейдиган бўлса, ҳақиқатда тарихда яшаб ўтган ва Қуръоннинг еттита сурасида айтиб ўтилган Одам ва Иблис қиссаси учун “Ҳозир Одам алайҳиссалом ҳам Иблис ҳам орамизда йўқ, биз уларни кўрмаймиз, шунинг учун у оятларни бизга алоқаси йўқ”, дегани бўлмайдими? Уларни айтиши бўйича, Аллоҳ таоло Иблис ҳақидаги оятларни фақатгина Иблисга ўқиши керакми? Шунингдек, Аллоҳ таоло Қуръонни Муҳаммад алайҳиссаломга нозил қилган бўлса-да, Қуръоннинг кўплаб ўринларида Мусо алайҳиссаломни ўз қавми ўртасидаги воқеалари ва Мусони халқи ўз пайғамбарига ҳақсизлик қилгани ва Мусодан кейин йўлдан чиқиб кетгани ва Мусо қолдирган Тавротдан узоқлашиб кетиб йўлдан адашишгани ҳақида кўплаб ибрат оладиган оятлар баён этилган.
Ҳозир бир мусулмон бунга қараб “Биз яҳудий эмасмиз, шунинг учун бу оятларни бизга нима кераги бор, нега бизга яҳудийлар ҳақидаги оятларни ўқияпсан? Бизга бу оятларни алоқаси йўқ”, деб айта оладими? Йўқ албатта. Ундай бўлса, Қуръонда нега бу ва бу каби оятларни келтирилган? Бу оятларни келтирилишининг ҳикмати шуки, Иброҳим алайҳиссалом давридаг мушриклар зикр қилинганида, ўша кундаги Макка мушрикларига “Кўриб турганингиздек, ҳозир сизларни қилаётган ишларингиз билан аввалгиларнинг қилган ишлари ўртасида ҳеч қандай фарқ йўқ!” деган бўлади ва ширк фақатгина аввалги умматларга тегишли бўлган бир гуноҳ эмаслиги, кимки ширк амалига қўл урса миллати, ирқи, жинси, ёши ва қандай наслга боғлик эканидан қатъий назар, у ҳам мушрик бўлиб қолиши мумкинлигини билдириш учун келтирилган.
Қуръонда Мусо алайҳиссаломга ва у олиб келган китоб (Таврот)га ишонамиз деб туриб, Мусо Аллоҳ билан 40 кеча гаплашгани чиқиб кетиши биланоқ, орадан 40 кун ўтмай барчаси ота-бобосини дийнига қайтиб кетиб, яна бузоққа сиғинишни бошлаб юборган яҳудийларни эслатиб ўтилиши, “Эй мўминлар! Сизлар ҳам яҳудийлар каби бўлиб қолманглар, пайғамбарингиздан кейин у қолдирган китоб ва ундаги динга содиқ қолинглар, ота-боболарингизни динига қайтиб кетиб қолманглар”, дегани бўлади.
Шунингдек, Макка мушрикларига хитоб қилинган оятлар 21-асрда яшаётган Ислом оламининг ҳар қаерида ким шу ширк амалига қўл ураётган бўлса оят унга ҳам хитоб қилаётган бўлади.
Оят нозил бўлган вақтда бир хатога қўл урган кимсани огоҳлантирган оятлар, ҳозир ҳам агар ўша хато билан бир хил хато ишга қўл ураётган кишини – агарчи у ўзини мусулмонман деб иддао қилаётган бўлса ҳам – огоҳлантираётган бўлади. Демак, агар бир киши ширк амалига яқинлашиб қолган ёки билиб-билмасдан ширкка қўл уриб қўйган бўлса ва уни бир мусулмон ширкка алоқадор оятлар билан огоҳлантирса, уни “Менга бу оятларни ўқима” дейишга ҳаққи йўқ, агар оятларга имон келтирган бўлса, албатта. Чунки, Аллоҳ Қуръонни қиёматгача ҳаётга татбиқ қилиб яшаладиган бир китоб қилиб юборган.
Шундай экан, биз мусулмонлар ўзимизни ширкдан узоқмиз, биз ширк қилмаймиз, деб ўзимизни хотиржам ҳис қилиб ғафлатда қолмасдан, қилаётган амалларимизни доимо назорат қилиб туришимиз, ҳар қачон ҳам унга тушиб қолишимиз мумкин бўлган энг катта хатар деб билишимиз, ширк ва мушриклик ҳақидаги оятларни кўпроқ уқиб юришимиз керак бўлади.
Анас Олимўғли
