Савол: Фоиз олиб иш қиладиган бир инсонни уйида ёзилган дастурхондан тановул қилса бўладими?
Жавоб: Ҳаромлик – ё ароқ ва тўнғиз гўшти каби ўша нарсани ўзини асл таркибида бўлади, бунга ҳаромун лиайниҳи дейилади ва буни сотиш, олиш ва истеъмол қилиш ҳар бир мусулмон учун ҳаром бўлади, ёки аслида ҳалол бўлган нарсани қимор ва фоиз каби йўллар билан қўлга киритаётган вақтдаги ҳаром қилинган хатти-ҳаракати орқали молни қўлга киритиши ҳаром бўлади, буни ҳаромун лиғайриҳи дейилади ва бу йўл орқали пул қозониш фақатгина у ишни амалга оширган кишига ҳаром бўлади. Акс ҳолда, ҳар ким бировдан пул ва бошқа нарса олаётганида уни қаердан олгани ва қайси йўл орқали топганини сўраб-суриштириши керак бўлар эди, лекин ҳеч ким бундай қила олмайди. Бу нарса инсонни тоқатидан ташқари ишдир. Аллоҳ ҳеч кимни тоқати етмайдиган ишда жавобгарликка тортмайди. (Бақара 2/286)
Бу ҳақда қўшимча маълумотга эга бўлиш учун қуйидаги линкда келтирилган мақолани ўқишингизни тавсия қиламиз:
http://www.musulmonlar.com/?p=3143
Ўғирлик ёки босқинчилик йўли орқали қўлга киритилгани маълум бўлган нарсани қабул қилиш мумкин эмас. Бу нарса – ўша пул биз учун ҳаром эканлиги сабабли эмас, балки, ўғрилик ва босқинчи-зўравончилик ишини тасдиқлаш бўлиб қолганлиги туфайлидир.
Фоизли ишловлар маълум бир шартнома асосида қўлга киритилади, уни бировни алдаб ёки зўравoнлик қилиш билан қўлга киритмайди. Фоизни ўғирлик ва қароқчиликдан фарқи бор. Фоизда ҳар иккала тараф ҳам ўз розилиги билан иш олиб боради. Фоиз билан иш қиладиганларга фоизга алоқадор оятлар эслатилади ва огоҳлантирилади. Уни мол-мулки ва дастурхонидан тановул қилиш фоиз ва фоиз билан иш қилувчини қўллаб-қувватлаган, деган хулосага олиб келмаса, балки шу баҳона унга амри-маъруф қилиниб оятлар эслатиладиган бўлса, бу ишда ҳеч қандай тақиқ йўқ.
Бир нарсани ҳаром дейишдан аввал албатта далил ва исботини келтириш шарт. Аслида ҳар нарса инсоният учун яратилган ва булар инсонларга аслида мубоҳ/ҳалол қилиб берилган, орасида ҳаром экани айтиб белгилаб қўйилганлари бундан мустасно.
Билиб-билмай ҳалолни ҳаром деб юборувчилар қуйиодаги оятда келтирилган – Аллоҳга ёлғон бўҳтон қилувчи кишилар қаторига кириб қолиши мумкин:
“Тилларингиз безаган ёлғон билан “бу ҳалол, бу ҳаром” деяверманглар! Акс ҳолда, Аллоҳга ёлғон тўнкаган бўласиз. Аллоҳга ёлғон тўнкаганлар фаровонликка аниқ эришмайди. Бу ўтгинчи бир имконият. Аммо уларга жонини оғритувчи азоб бор.” (Наҳл 16/116-117)
Бу оятга алоқадор ўлароқ Пайғамбар алайҳиссалом шундай деган эканлар:
“Мен фақатгина Аллоҳ Ўз китобида ҳалол қилган нарсани ҳалол қиламан ва Аллоҳ Ўз китобида ҳаром қилган нарсани ҳаром қиламан, холос.” (Байҳақий)
“Ҳалол – Аллоҳ Ўз китобида ҳалол қилган нарсадир, ҳаром ҳам У Ўз китобида ҳаром қилган нарсадир. У ҳақда бирор нарса демаган нарсалар эса, Аллоҳ кечирган нарсалардир.” (Термизий, Либос, 6; Ибн Можа, Атъима 60.)
Қуръони Каримда мусулмонларга таомлари (сўйган мол-қўйлари) ҳалол қилинган аҳли китоб ҳақида баён қилинган оятларда (Моида 5/5), аҳли китобларни таоми агар ароқ сотиб, тўнғиз боқиб ёки фоиз олиб сўймаган бўлса ҳалол, деб айтилмагани учун, мусулмонларга уларни таомидан истеъмол қилаётганида бу таомни (сўйилган мол-қўйни) фоиз орқали олиб сўйганмисан ёки ароқ сотибми? – деб сўраш вазифаси юклатилмаган. Бу нарса динда ғулув қилиш дейилади.
