ФАВҚУЛОДДА КУЧ МАНБАИ
Мурид: Қийин аҳволга тушиб қолҳан киши Ҳамза розияллоҳу анҳуни ёрдамга чақиришидан асл мақсади, Аллоҳ Ҳамзага ёрдам юбориши ва Ҳамза ҳам у ёрдам орқали қолганларга ёрдам қўлини узатишидир. Бундай бир эътиқодда Аллоҳдан бошқани илоҳ қилиб олишга, яъни ширкка нима алоқаси бор?
Байиндир: Келинг, сиз айтган гап ҳақида бир оз тўзталиб ўтсак:
- Ҳамза розияллоҳу анҳуни ёрдамга чақирган киши бир жойда шундай деган: “Буюк ва муқаддас руҳлардан истимдод (ёрдам сўраш) мумкин.” Энди Аллоҳ бу ҳақда нима деганига бир назар солайлик. Аллоҳ таоло бу иддаони қуйидагича рад этмоқда:
قُلْ مَن يُنَجِّيكُم مِّن ظُلُمَاتِ الْبَرِّ وَالْبَحْرِ تَدْعُونَهُ تَضَرُّعًا وَخُفْيَةً لَّئِنْ أَنجَانَا مِنْ هَـٰذِهِ لَنَكُونَنَّ ممِنَ الشَّاكِرِينَ ﴿٦٣﴾ قُلِ اللَّـهُ يُنَجِّيكُم مِّنْهَا وَمِن كُلِّ كَرْبٍ ثُمَّ أَنتُمْ تُشْرِكُونَ ﴿٦٤
“Эй Муҳаммад! Айтгинки: “Агар бизни мана шу нарсадан қутқариб қолса, биз албатта ўз вазифасини адо этувчилардан/шукр қилувчилардан бўламиз”, деб ялиниб ёлвориб дуо қилаётган пайтингизда, қуруқлик ва денгизнинг қоронғиликларидан сизларни қутқариб қолган ким эди? Эй Муҳаммад! Айтгинки: “Сизларни ундан ва ҳар турли қийинчиликлардан Аллоҳ сақлаб қолмоқда. Шундай бўлса-да, кейинчалик сизлар яна Аллоҳга шерик нисбат қиляпсизлар.” (Анъом 6/63,64)
Яъни, муаммо ва қийинчиликка тушиб қолган инсонлар ёлғиз Аллоҳга дуо қиладилар. Муаммолари ҳал бўлганидан кейин эса, Аллоҳдан бошқа бирини ёрдами билан қутулиб қолганини айтишади.
- Ҳамзага бу кучни Аллоҳ беришини хаёлга келтириш нимани ўзгартиради? Чунки, буни ҳеч қандай далили йўқдир. Ҳамзани бундай ҳолатда ёрдамга чақирилганидан ҳатто хабари ҳам бўлмайди. Бу оятларни яхшилаб тафаккур қилайлик:
قُلْ أَرَأَيْتُم مَّا تَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّـهِ أَرُونِي مَاذَا خَلَقُوا مِنَ الْأَرْضِ أَمْ لَهُمْ شِرْكٌ فِي السَّمَاوَاتِ ۖ ائْتُونِي بِكِتَابٍ مِّن قَبْلِ هَـٰذَا أَوْ أَثَارَةٍ مِّنْ عِلْمٍ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ ﴿٤﴾ وَمَنْ أَضَلُّ مِمَّن يَدْعُو مِن دُونِ اللَّـهِ مَن لَّا يَسْتَجِيبُ لَهُ إِلَىٰ يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَهُمْ عَن دُعَائِهِمْ غَافِلُونَ ﴿٥﴾وَإِذَا حُشِرَ النَّاسُ كَانُوا لَهُمْ أَعْدَاءً وَكَانُوا بِعِبَادَتِهِمْ كَافِرِينَ ﴿٦
Айтгинки: “Аллоҳ билан орангизга қўйиб чақираётганларингизни нима эканини кўрдингизми? Менга кўрсатинг-чи, улар ерда нимани яратибдилар? Ёки осмонларда ҳиссалари борми? Агар ростгўй бўлсаларингиз, менга бундан олдинги китобни ёки илмий асарни келтиринг.”
Аллоҳ билан ўзини орасига қўйиб, қиёмат кунигича жавоб қайтара олмайдиганларга дуо қиладиганлардан ҳам адашганроқлар борми?! Ҳолбуки, улар (ёрдамга чақирилаётганлар) уларнинг (дуо қилаётганларни) дуосидан ғофилдирлар.
Инсонлар бир жойга йиғилган кун, ёрдамга чақирилганлар уларга душман бўладилар ва қилинган қулликни қабул қилмайдилар.” (Аҳқоф 46/4-6)
Ҳар бир мушрик дуо ва илтижо қилаётган хаёлий илоҳидаги маънавий кучни Аллоҳ таоло тарафидан берилганига ишонади. Бу нарса асоссиз бир иддаодир. Бу оятларни бир оз тафаккур қилайлик:
قُلْ مَن يَرْزُقُكُم مِّنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ أَمَّن يَمْلِكُ السَّمْعَ وَالْأَبْصَارَ وَمَن يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَيُخْرِجُ الْمَيِّتَ مِنَ الْحَيِّ وَمَن يُدَبِّرُ الْأَمْرَ ۚ فَسَيَقُولُونَ اللَّـهُ ۚ فَقُلْ أَفَلَا تَتَّقُونَ ﴿٣١﴾ فَذَٰلِكُمُ اللَّـهُ رَبُّكُمُ الْحَقُّ ۖ فَمَاذَا بَعْدَ الْحَقِّ إِلَّا الضَّلَالُ ۖ فَأَنَّىٰ تُصْرَفُونَ ﴿٣٢﴾
“Агар сен: “Сизларга кўкдан ва ердан ризқ берадиган ким? Эшитиш ва кўзларнинг эгаси ким? Ёки ўликдан тирикни чиқарган, тирикдан эса ўликни чиқарган ким? Барча ишларни чора-тадбирини қилаётган ким?” – десанг, улар: “Аллоҳдир”, дейишади. “Шундай экан, тақво қилмайсизларми?”, деб айт. Сизларни ҳақиқий Раббингиз бўлмиш Аллоҳ мана шудир. Ҳақиқатдан бошқаси залолат бўлмай яна нима бўлиши мумкин?! Қаёққа оғиб кетяпсизлар?” (Юнус 10/31,32)
Макка мушриклари Каъбани тавоф қилаётганда шундай дер эди:
Лаббайка ла шарийка лака илла шарикун ҳува лака тамликуҳу ва ма малака – Буюр Аллоҳим! Сени асло шеригинг йўқдир. Фақатгина битта шеригинг бор; уни ҳам ва унинг барча ваколатларини ҳа эгаси Сенсан.
Буни бизга нақл қилиб берган Ибн Аббос айтадики:
Улар: Лаббайка ла шарийка лак – Буюр Аллоҳим! Сени асло шеригинг йўқдир, деган жойга келганида Муҳаммад алайҳиссалом: “Ҳайф сизга, шу ерда тўхтатинг, шу ерда тўхтатинг”, дер эди.[1]
Кўрилганидек, Макка мушриклари ҳам дуо ва илтижо қилаётган бутларини Аллоҳни қизлари деб билишар эди ва уларга Аллоҳ таоло тарафидан махсус маънавий имкониятлар берилганини иддао қилишар эди. Лекин, бу иддаолари ҳеч нарсани ўзгартирмас эди. Оятда шундай буюрилган:
“Аллоҳдан аввал – Аллоҳ у ҳақда бирон бир далил-ҳужжат туширмаган нарсага бўйин эгадилар. Бу ҳақда уларни ўзларида ҳам бирон бир маълумот йўқ. Бу каби хатога қўл урганларни асло ёрдамчилари бўлмайди.” (Ҳаж 22/75)
Мурид: Бу зот ўша дуодан кейин Ҳз. Ҳамза хонада пайдо бўлган демоқда ва шу нарсани эсламоқда:
Эски бир дўстимни аёли бемор эди. Суриштирмаган жойи қолмади. Ичида Бадр жангида қатнашган саҳобаларни номи ёзилган бир дуо мажмуасини бериб келай деб уларга бордим. Боришимдан ҳеч кимни хабари йўқ эди.
Мен зинапоядан юқорига кўтарилаётганимда келинимиз транс[2] ҳолатида эмиш. Жинлар унга домла келяпти, уни ҳам енгамиз, дер эмиш. Эшикни очдим. Дўстларим мени кўриши билан таажжубланиб қолишди.
Бу дуо мажмуасини келинимиз ўзи билан бирга олиб юрсин, албатта фойдаси бўлади, жинлар ҳам ёнига яқинлаша олмайдилар, дедим ва чиқиб меҳмонхонасида ўтирдим.
Кейин дўстим ўша дуони аёлининг устига қўйди. Транс ҳолатидаги келинимиз: “Қандай бўлар экан, Ҳамза келди деб қочиб қочяпсизларми?”, деб ҳайқиришни бошлади.
Энди мана шу нарсалар ёлғонми?
Байиндир: Ўқилган шунча оятга қарамасдан бу иддаоларни оқлашга ҳаракат қилишингиз, яхши натижага эриштирмайди.
[1] Муслим, Ҳаж 22, 1185.
[2] Бу сўз Франсузчадан олинган бўлиб, Ўзидан кетиб қолиш, хушини йўқотиш, ўзини билмай қолиш, уйғотмоқчи бўлганларни сезмасдан қатиб ухлаб қолиш, ҳеч нарса сезмай ухлаш каби маъноларни билдиради.
