Савол: Бир инсон бошқа бировни ҳақини еб кетса Аллоҳ уни кечирадими ёки йўқми? Билишимча Аллоҳ ширк гуноҳидан бошқа ҳар қандай гуноҳни кечириши мумкин.
Жавоб: Аллоҳ таоло Қуръони Каримда фақатгина ширк гуноҳига қўл урган ва у ишидан тавба қилиб қайтмаган кишини гуноҳини асло кечирмаслигини ва у қилган жинояти учун албатта жазолашини билдирган. Алоқадор оят қуйидагича:
“Аллоҳ Ўзига шерик нисбат берилишини кечирмаслиги аниқ. Ундан бошқа гуноҳни, кечиришга муносиб иш қилган кишидан кечиради. Кимки Аллоҳга шериклик нисбат берса, у аниқ катта бир гуноҳ уйдирган бўлади.” (Нисо 4/84)
Оятдан маълум бўлишича, Аллоҳ таоло қуллари орасидан кечиришга муносиб билганларини гуноҳларини кечириб юбориши ва уларни жазоламаслиги мумкин. Кечиришга нолойиқ деб билган қулларини эса, гуноҳларига яраша жазолайди.
Бировни ҳақига тажовуз қилиш қул ҳақини ейиш дейилади ва бу катта гуноҳлар сирасига киради. Лекин, ширк гуноҳи қаторига кирмайди.
Охиратда ҳеч бир мазлум инсон ўз ҳақини олмасдан, мазлум ҳолатича қолиб кетмайди.
Аллоҳ таоло қиёматда бир инсонни агар гуноҳини кечирмаган бўлса ва у бировни ҳақини ҳам еб, рози қилмай ўлган бўлса нима бўлиши ҳақида Пайғамбар алайҳиссалом шундай маълумот берган:
“Кимки бир инсонни ҳақини еган бўлса, дарҳол у биродари билан ҳалоллашсин. Чунки (қиёмат кунида) дирҳам (кумуш танга) ҳам ўтмайди, динор (олтин танга) ҳам. Демак, у кишининг савоблари олиниб, ҳақи еб кетилган кишига берилади. Агар савоблари бўлмаса, ҳақи еб кетилган кишининг гуноҳлари ноҳақлик қилган кишига юклатилади.” (Бухорий, Риқоқ 48)
Ўзини мусулмонман деб билган инсон ҳаётда ҳеч кимни ҳақини еб кетмаслиги, бировни ҳақига тажовуз қилмаслиги керак. Агар билиб-билмай бундай бир гуноҳга қўл уриб қўйган бўлса, мазлум киши билан дарҳол ҳалоллашиб олиши, яъни ҳақини бериб қўйиши ва қилган гуноҳи учун Аллоҳдан мағфират сўраб тавба қилиши керак.
Бировдан қарз олиб бермай қўйиб, ёки бировдан алдов йўл орқали фойда қозониб, ёки шунга ўхшаш йўллар орқали бировни ҳақини еб кетган инсон, қарши тарафни, яъни ҳақини еб кетилган кишига оғзаки розиман дейишдан бошқа чора қолдирмасдан ҳалоллик сўраш ҳалоллашиш дейилмайди, у инсонни ҳақи адо этилган бўлмайди. Чунки бировни ҳақини кўнглидан рози бўлмаган ҳолда ейиш ҳаром. Бировни ҳақини еб кетгандан кейин, аввал етказилган зарарни қоплаб қўйилади ва ундан кейин ҳалоллик сўралади.
