Савол: Билмасдан одам ўлдириб қўйгани учун авваллари Мусулмонлар қанча ва қандай хун тўлашган?
Жавоб: Билмасдан/хато қилиб бир мўминни ўлдириб қўйган киши ўлдирилган мўминнинг оила-аъзоларига хун тўлашлиги ҳақидаги оят қуйидагича:
“Бир мўмин бошқа бир мўминни ўлдиришга ҳеч қандай ҳақи йўқ; билмаган – хато қилган ҳолда ўлдириб қўйса бу бошқа. Кимки бир мўминни билмасдан – хато қилган ҳолда олдириб қўйса, бир мўмин асирни озодликка эриштириши ва ўлдирилган кишини оиласига хун тўлаши керак; ўлдирилган кишининг оиласи кечиб юборса, хун тўламаса ҳам бўлади. Агар ўлдирилган мўмин сизларга душман бўлган қавмдан бўлса, унда битта мўмин асирни озодликка эриштириш керак. Агар ўлдирилган киши орангизда келишув бўлган қавмдан бўлса, унда, унинг оиласига хун тўлаши ва битта мўмин асирни озодликка эриштириши керак. Ким асир топа олмаса, Аллоҳ тарафидан уни тавбаси қабул қилиниши учун икки ой кетма-кет рўза тутиши керак. Аллоҳ билиб турувчи, тўғри қарор берувчидир.” (Нисо 4/92)
Билмасдан одам ўлдириб қўйган киши тўлаши керак бўлган хунни миқдори 5 хил туядан 20 донадан, умумий ҳисобда 100 та туя деб белгиланган. 5 хил туя шулардан иборат:
- Бинти маҳоз: 2 ёшга тўлган, урғочи туя: 20 дона
- Бинти ладун: 3 ёшга тўлган урғочи туя: 20 дона
- Ҳиққа: 4 ёшга тўлган урғочи туя: 20 дона
- Жазаа: 5 ёшга тўлган урғочи туя: 20 дона
- Ибн маҳоз: 2 ёшга тўлган эркак туя: 20 дона
Бугунги кунимизда бу 100 (юз) дона туяни қиймати аниқланади ва ўлдирилган мўмин кишининг оиласига тўланади. Бундан ташқари 2 ой кетма-кет тавба рўзаси тутиши керак.
Пайғамбар алайҳиссалом даврида буларнинг қиймати 1.000 динор, яъни 4.350 гр. олтин бўлган экан. Шу сабабли фиқҳ китобларида хун ўлароқ 1.000 динор тўлаш етарли деб айтилган. Буни 3 йил давомида бўлиб-бўлиб тўлаши керак.
Яҳё Шенўл
