Савол: Мен бугун бошқача туш кўрдим. Тушимни айтмайман. Кўрган тушимдан ўзимни ноқулай ҳис қилдим ва чўчиб уйғондим. Уйғонганимда қарасам ички кийимимда бир оз намлик пайдо бўлиб қолганди. Бир неча кундан кейин яқин дўстимдан сўраб, буни номи жунуб эканини билдим, холос. Бу ҳақда тўлиқроқ маълумот бера оласизми?
Жавоб: Аввал бу ҳолатни сизга фан томонлама тушунтиришга, кейин эса диний томонлама очиқлаб ўтишга ҳаракат қиламиз. Сиз айтган нарса балоғат, расида (раста) бўлиш, бўйига етиш дейилади. Бу нарса – организмнинг бир қанча анатомик ва физиологик ўзгаришлар натижасида биологик жиҳатдан секин-аста вояга етиши ҳамда жинсий жиҳатдан етилиб, кўпайишга, яъни наслни давом эттиришга лаёқатли бўлиб қолишидир. Қизлар ўғил болаларга нисбатан эртароқ балоғатга етади. Қизларда бу давр аксари 12 — 14 ёшдан 16 — 18 ёшгача, ўғил болаларда 13 — 15 ёшдан 16 — 20 ёшгача давом этади. Балоғатга етиш муддати ўсмирнинг ирсий хусусиятларига, соғлигига, овқатига, шунингдек ҳаёт тарзи (маиший, ижтимоий-иқтисодий) ва иқлим шароитларига боғлиқ. Балоғатга етиш даврида жинсий инстинкт анча тез шаклланади. Қизлар ҳайз кўради, болаларда ихтилом (поллютсия) кузатилади, шунингдек организмда чуқур ўзгаришлар рўй беради: ўсмирнинг бўйи чўзилиб, иккиламчи жинсий белгилари пайдо бўлади; ўғил болаларда соқол-мўйлов кўриниб, овози дўриллаб қолади, қизларнинг бадани юмалоқ тортиб, биринчи галда сони ва думбасида ёғ тўпланиб боради, сут безлари катталашиб, чаноқ суяклари энига кенгаяди. Қонда жинсий гормонлар кўпайиб, бир жинс иккинчи жинсга кўпроқ эътибор бера бошлайди. Балоғатга етиш даврида ўсмирнинг психикаси ҳам ўзгариб, нерв тизимининг фаолиятида бир қатор ўзгаришлар рўй беради. Расталик даврида ўсмирлар организмининг ривожланиб боришида бўладиган хусусиятлар ҳақида ота-оналар ва педагоглар ўсмирларга тўғри маълумот беришлари керак, бу эса баъзи йигит-қизларнинг беҳуда қўрқиши ва асабийлашишининг олдини олади. Балоғатга етиш даврида ўсмирнинг жисмоний жиҳатдан тўғри ривожланиши ҳам катта аҳамиятга эга. Бунинг учун бекам-у кўст овқатланиш, шунингдек спорт ва жисмоний машқлар билан шуғулланиб туришга алоҳида эътибор бериш зарур. (ЎзМЕ. Биринчи жилд. Тошкент, 2000-йил)
Балоғат ёши ва ундан кейинги ҳолатлар ҳақида Аллоҳ таоло Қуръони Каримни Аъроф сурасини 172-оятида шундай буюради:
“Роббинг одам болаларининг белларидан наслларини[1] олганида, уларни ўзларига ўзларини шундай гувоҳ қилди: “Мен сизларни Роббингиз эмасманми?” Улар эса: “Ҳа, албатта! Сен бизни Роббимизсан. Биз бунга гувоҳмиз”, дедилар. Энди қиёмат куни: “Биз бу ҳақда ҳеч нарса билмасдик”, деёлмайсизлар.” (Аъроф 7/172)
Йигитлар туш кўриб эҳтилом бўлган кунидан, қизлар эса ой кўриб менструатсия бўлган кунидан бошлаб барча диний масалаларда жавобгар ва масъул шахсга айланадилар. Энди улар Ислом буюрган барча амалларни бажаришлиги керак бўлади.
Эҳтилом бўлган йигитлар Аллоҳнинг амрига кўра – намоз вақтини ўтказиб юбормаслик учун – дарҳол ғусл қилиб ювиниб олиши керак. Қизлар эса, одат куни тугаганидан кейин ғусл қилиб намозни бошлашлари керак.
Балоғат ёшидан бошлаб яқин қариндош бўлмаган йигит ва қизлар (синфдош ёки курсдош бўлишидан қатъий назар) бир бири билан қўл бериб кўришиши, бир-бирига тикилиб қараши ва қолаверса қизлар йигитлардан юзлари ва икки қўлларидан бошқа барча аъзоларини беркитиб юришлари керак бўлади. Қизлар ўзларини бундай тутишлари уларни ўз оиласи, шаъни, дин-у диёнати, келажаги ва соғлиги учун яхши бўлади. Акс ҳолда, ҳам Аллоҳни амрига исён қилган ва ўзига ўзи зиён қилиб олган бўлади.
Мўминларнинг онаси бўлмиш Ойшаи сиддийқа р.а. Пайғамбар алайҳиссалом жунубликдан қандай ғусл қилиши, яъни қандай ювинишини бизга қуйидагича нақл қилиб берган:
“Пайғамбар алайҳиссалом жунубликдан ювинаётганида аввал аврат аъзосини чап қўли билан ювар, кейин намоз учун таҳорат олгандек таҳорат олар, кейин умуман сув тегмаган жойи қолмайдиган ҳолатда бошига уч марта тўли сув қуяр, кейин бутун баданига уч марта сув қуяр ва охирида оёқларини ювардилар.” Саҳиҳи Муслим 316, Саҳиҳи Бухорий 248.
Жунуб бўлган инсон қуйидаги оятни ҳукмига кўра (шариатда белгилаб қўйилганидек) яхшилаб ювиниб олиб кейин намоз ўқийди:
“Эй мўминлар! Маст ҳолда бўлсаларингиз, нима деганингизни фарқига бормай туриб намозга яқинлашманглар ва яна сафарда бўлмасангиз яхшилаб ювинмай туриб жунуб ҳолингизда намозга яқин келманг.” (Нисо 4/43)
[1] “Белларидан наслларини олиш” дегани “наслга сабаб бўладиган туҳумни олиш” деганидир.
