Савол: Халқимизда “Аллоҳга омонатсиз” ёки “Буёғи Аллоҳга таваккал”- дейиш бор. Буни қачон ва қай тарзда айтиш керак?
Жавоб: Мусулмон киши ҳар бир ишни пухта режа билан, шошилмасдан, яхшилаб ўйланиб қилиши керак. Охирини ўйламай иш бошлаб бўлмайди, режа қилмай ҳаракат ҳам қилиб бўлмайди. Қўлдан келганича эҳтиёткорлик чораларни кўриб бўлиб, ана шундан кейин “Аллоҳга таваккал”, дейилади ва иш бошланади.
Биз мусулмонлар тўғри қарорли ва тадбирли бўлишимиз учун ибрат ва дарс оладиган қилиб Қуръонда ҳар бир масалага ойдинлик киритиб берувчи оятлар тушириб берган.
Юсуф алайҳиссаломнинг акалари Юсуфни ўзлари билан қишлоқ ташқарисига олиб кетмоқчи бўлиб Оталари Яқуб а.с.дан рухсат сўрайди. Илк бошда Яқуб а.с. рухсат бермайди. Шунда Юсуфнинг акалари Отаси Яқубга “Эй Ота! Юсуф ҳақида нега бизга ишонмайсиз? Биз Юсуфга фақатгина яхшилик бўлишини хоҳлаймиз. Юсуфни эртага биз билан юбор; еб-ичиб, ўйнаб-кулиб келади. Биз уни қаттиқ муҳофаза қиламиз”- деб, Юсуфга ёмонлик келмайди, уни қаттиқ муҳофаза қиламиз, уни асраб-авайлаймиз, унга кўз-қулоқ бўламиз, деган маънода сўз беришади.
Шунда Яқуб а.с. уларни берган ваъдасидан кейин ҳам ўғлиларига қараб: “Сизлар Юсуфдан хабарсиз қолган (унга эътиборсиз бўлган) вақтингизда уни бўри еб кетишидан қўрқаман”-деб тадбирли жавоб берган.
Бу оятдан шу нарса маълум бўладики, Яқуб алайҳиссалом кенжа ўғлини Аллоҳга таваккал, деб узоқ жойга нафақат ўзини юборган, балки ота бир бўлган ўз ака-укалари билан бирга юборса ҳам, ака-укаларининг ҳимоясида бўлса ҳам, мабодо оз бир муддат эътиборсиз бўлиб қолсалар, ёки нимадир сабаб бўлиб ғафлат босиб қолса, ёхуд керакли чора-тадбир кўрилмаса ва эҳтиёткор бўлинмаса кенжа ўғлини бўри еб кетиб қолиши мумкинлигини ҳам ўйлаган ва у ҳақда эҳтиёт бўлишини олдини олиб, акаларидан бу ҳақда “яхши қараймиз” деган маънода алоҳида сўз олган. “Бор, боравер, Аллоҳга омонатсан болам”- демаган, ёки “Нима бўлса ҳам Аллоҳга таваккал” деб боласини жўнатиб юбормаган.
Демак, мусулмон киши бир ишни қилишдан олдин яхшилаб ўйлаб, керакли барча чораларни кўриб иш тутиши керак.
Пайғамбарнинг ўғли, пайғамбарнинг отаси бўлган Яқуб алайҳиссалом ҳам шундай эҳтиёт бўлганидан кейин, биз мусулмонлар ҳар бир ишимизда батариқи аъло эҳтиёт ва тадбирли бўлишимиз керак. Керакли тадбирни қилганимиздан кейингина “Аллоҳим! Ишни тадбирини қилдим, энди охирини мен учун хайрли қил”- деб таваккал қилишимиз керак. Шу нарсани ҳам унутмаслигимиз керакки, бошимизга тушган мусибатлар – қилган хатоларимиз ва чора-тадбирсиз қилган хатти-ҳаракатларимиз сабабли келади. Яқуб алайҳиссалом пайғамбар бўлса ҳам, сал эътиборсизроқ бўлиб қолинса, ўғлини бўри еб кетишидан хавфсираган. Биз пайғамбарни отаси ҳам, ўғли ҳам эмасмиз.
