Musulmonlar

Ажал (қисқартма)

Ажал — бирор нарса учун белгиланган ниҳоявий муддатдир. Она қорнида уруғлантирилганидан кейин инсоннинг биологик хусусиятлари ва табиий ҳаёт муддати белгилаб қўйилади (Абаса 80:17-19). Шу билан бир қаторда Аллоҳ наздида белгиланган вақт, яъни ажали-мусаммо бор (Анъом 6:2). Инсон ўзининг ажали-мусаммосига қадар ҳаёт кечиради. Инсоннинг баъзи хатоликлари сабабли ўша муддат қисқариши ҳам мумкинлиги боис унинг фаолиятлари давомли қайд этилиб турилади (Раъд 13:38-39). Юнус пайғамбар каби ўз хатосини тузатган кимсаларга ўз ажали-мусаммосига қадар яшаш имкони берилади (Анбиё 21:87-88, Соффат 37:139-148, Қалам 68:448-50). Шунинг учун ҳам Аллоҳнинг элчилари инсонларга ўз ажали-мусаммоларига қадар тўғри яшашни ва берилган муддатдан унумли фойдаланиб қолишни ўргатади (Иброҳим 14:10).

Ноҳақ бировнинг жонига қасд қилиб уни ўлдириб қўйган инсон ҳам унинг жонига ҳамда ўзининг ажали келишидан олдин ўлиб кетишига сабабчи бўлади. Чунки, қасддан бегуноҳ инсонни ўлдиришнинг жазоси Қуръонда қасосдир, яъни жазо сифатида ўз жонидан айрилиши ҳам мумкин (Бақара 2:178-179, Нисо 4:93, Исро 17:33). Қасддан эмас, билмасдан ўлдириб қўйган бўлса жазосини бошқа шаклда ўтайди (Нисо 4:92).

Мусо ва Ҳизр воқеасидаги ёш болакайнинг ўлимига сабаб эса, боланинг ота-онаси мўмин-мусулмон экани, бола вояга етиб ота-онасини кофирлик ва ёмонликка мажбурлаб қўйишини олди олиниши бўлган ва ўша боланинг ажалидан олдин вафот эттирилиши айнан Аллоҳ таоло тарафидан буюрилган буйруқ экани билдирилган (Каҳф 18:65-89). Демак, болани вояга етмай жони олиниши ҳам ота-онасининг ҳамда ўзининг фойдасига бўлган. Чунки, ота-онаси кофирлик ва ёмонликлардан халос этилган, бола эса вояга етмай вафот этгани учун жаҳаннамдан қутилган.

Дунёда нафақат муайян бир инсоннинг, балки бутун бир халқнинг ҳам ажали келиб барчаси ҳалок бўлиши ҳам мумкин. Чунки, ҳар бир умматнинг ажали бўлади ва у ажал келганда ҳамма нарса якун топади (Аъроф 7:34, Юнус 10:49). Юнус пайғамбарнинг қавми каби бошига бало келишидан олдин тавба қилиб ўзини тузатган халққа ўзларига белгиланган муддат мобайнида ҳаётда қолиш имкони берилади. Акс, ҳолда Лут, Солиҳ, Нуҳ ва бошқа пайғамбарлар қавми каби ҳалок этилиб, ер юзидан тамоман насли қуритиб юборилади.

Телеграм каналимиз: