Аъло сураси[1]
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ
Яхшилиги чексиз, эзгулик ва неъмат улашувчи – Аллоҳ номи билан.
87:1
سَبِّحِ اسْمَ رَبِّكَ الْأَعْلَى
Шаъни юксак бўлмиш Роббиннг номини улуғла[2]!
87:2
الَّذِي خَلَقَ فَسَوَّىٰ
Яратиб, бежирим қилган У.
87:3
وَالَّذِي قَدَّرَ فَهَدَىٰ
Ўлчов белгилаб, йўл кўрсатган ҳам У.
87:4
وَالَّذِي أَخْرَجَ الْمَرْعَىٰ
У ўтлоқларни яшартириб чиқартиради,
87:5
فَجَعَلَهُ غُثَاءً أَحْوَىٰ
Кейин, уни қора чириндига айлантиради[3].
87:6
سَنُقْرِئُكَ فَلَا تَنْسَىٰ
(Ей Муҳаммад!) Сенга (Қуръонни) ўқитамиз[4], энди унутмагайсан[5];
87:7
إِلَّا مَا شَاءَ اللَّهُ ۚ إِنَّهُ يَعْلَمُ الْجَهْرَ وَمَا يَخْفَىٰ
Аллоҳнинг истаги бундан мустасно[6]. Албатта, У ошкор нарсани ҳам, махфий нарсани ҳам билади.
87:8
وَنُيَسِّرُكَ لِلْيُسْرَىٰ
Биз сени энг қулай бўлган нарсага[7] муяссар қиламиз.
87:9
فَذَكِّرْ إِن نَّفَعَتِ الذِّكْرَى
Энди сен, агар насиҳат кор қилса, (Қуръон билан) насиҳат қил[8].
87:10
سَيَذَّكَّرُ مَنْ يَخْشَىٰ
(Аллоҳдан) қўрқадиган киши аниқ насиҳат олади.
87:11
وَيَتَجَنَّبُهَا الْأَشْقَى
Бадбахт киши насиҳатдан қочади.
87:12
الَّذِي يَصْلَى النَّارَ الْكُبْرَىٰ
Ундай киши улкан оловга киради.
87:13
ثُمَّ لَا يَمُوتُ فِيهَا وَلَا يَحْيَىٰ
Кейин, у ерда ўлмайди, (бахтли) ҳаёт кечирмайди.
87:14
قَدْ أَفْلَحَ مَنْ تَزَكَّىٰ
Ҳақиқатда, (жаҳаннамдан) нажот топади кимки (дунёда ёмонликлардан) пок бўлса,
87:15
وَذَكَرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلَّىٰ
Яна, Раббининг номини ёд этиб, намоз[9] ўқиса.
87:16
بَلْ تُؤْثِرُونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا
Балки, сизлар дунё ҳаётини афзал кўряпсизлар.
87:17
وَالْآخِرَةُ خَيْرٌ وَأَبْقَىٰ
Бироқ, охират яхшироқ ва доимийдир!
87:18
إِنَّ هَٰذَا لَفِي الصُّحُفِ الْأُولَىٰ
Албатта, бу(маълумотл)лар аввалги саҳифаларда ҳам (бўлган).
87:19
صُحُفِ إِبْرَاهِيمَ وَمُوسَىٰ
Иброҳим ва Мусонинг саҳифаларида[10].
[1] Аъло сураси, Маккада тушган, 19 оят. Тушиш тартиби 8, ёзилиш тартиби 87.
[2] Намоздаги саждаларда айтиладиган “Субҳана Роббия-Аъла” зикри ана шу оятдан олинган. Рукуъларда айтиладиган “Субҳана Роббиял-Азим” зикри эса Воқеа 56:74, 96 ва Ҳаққо 69:52-оятлардан олинган. Пайғамбаримиз Муҳаммад алайиссалом намозни таълим бериш асносида мана шу оятлардан олиб намоздаги зикрларни батафсил тушунтириб берган. Маълумот учун Ибн Можа ва Абу Довуд саҳиҳларига қаранг.
[3] Яъни, табиатдаги қонунларни Аллоҳ яратган ва У белгилаган.
[4] Раҳмон сурасининг 2-оятида Аллоҳ таоло Қуръонни Ўзи таълим берганини билдирган. Нажм сурасининг 4, 5 ва 6- оятларида Аллоҳ таоло Қуръонни Муҳаммад алайҳиссаломга элчи Жаброил фаришта орқали таълим берганини билдирган.
[5] Унутмайсан ибораси Қуръонни зикрини ҳам, унга амал қилишликни ҳам, уни таълимини ҳам унутмайсан дегани. Баъзи муфассирлар бу иборани буйруқ феъл деб ҳам айтишган. Яъни, “енди унутма!” деб айтишган. Бу ҳақида батафсил маълумот учун Маонил-Қуръон, Улумул-Қуръон ва Эъробул-Қуръон китобларга мурожаат қилинг.
[6] Бу каби истиснолар аввалги пайғамбарлар учун ҳам ишлатилган. Бу эса, пайғамбарлар хато ва камчиликлардан мутлақо пок ва маъсум эмаслигига ишорат қилади. Пайғамбарлар доимо Аллоҳдан хавф ва рижода бўлишган, бирон бир хатога қўл уриб қўйишликдан Аллоҳга сиғиниб юришган. Бунга баъзи оятларни мисол қилиб келтирамиз: Аъроф 7:89, Шуайб а.с. ҳақидаги оятлар. Юсуф 12:76, Юсуф а.с. ҳақидаги оятлар. Анъом 6:80, Иброҳим а.с. ҳақидаги оятлар.
[7] Баъзи олимлар бу оятдаги қулай нарсани шариат деган бўлса, бошқалари Қуръонга амал қилиш деб айтган. Яна бошқалар жаннатга кириш йўлини деб ҳам таъвил қилишган.
[8] Пайғамбар алайҳиссалом Қуръон билан насиҳат қилган, Қуръон билан огоҳлантирган (Анбиё 21:45, Қоф 50:45)
[9] Оятдаги “солат” иборасига “Аллоҳнинг динига дастак берган киши” деб таржима қилганлар ҳам бор.
[10] Аввалги илоҳий китобларга баъзи ўринларда саҳифа дейилади, баъзан зубур дейилади (Шуаро 26:196) ва баъзан китоб дейилади (Анъом 6:84-90). Зеро, ҳар бир пайғамбарнинг қўлида илоҳий китоб бўлган.
