Таҳрим сураси[1]
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ
Яхшилиги чексиз, эзгулик ва неъмат улашувчи – Аллоҳ номи билан.
66:1
يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ لِمَ تُحَرِّمُ مَا أَحَلَّ اللَّهُ لَكَ ۖ تَبْتَغِي مَرْضَاتَ أَزْوَاجِكَ ۚ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ
Эй Пайғамбар! Аёлларингни кўнглини оламан деб[2], нега Аллоҳ сенга ҳалол қилиб берган нарсани ўзингга ҳаром қиляпсан?![3] Аллоҳ жуда кечиримлидир, эзгулик ва неъмат улашувчидир.
66:2
قَدْ فَرَضَ اللَّهُ لَكُمْ تَحِلَّةَ أَيْمَانِكُمْ ۚ وَاللَّهُ مَوْلَاكُمْ ۖ وَهُوَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ
Шубҳасизки, (бундай) қасамларингизни бузишни Аллоҳ сизларга фарз[4] қилди. Аллоҳ сизларни (ҳимоячи) дўстингиздир. У билувчи, тўғри қарор берувчидир.
66:3
وَإِذْ أَسَرَّ النَّبِيُّ إِلَىٰ بَعْضِ أَزْوَاجِهِ حَدِيثًا فَلَمَّا نَبَّأَتْ بِهِ وَأَظْهَرَهُ اللَّهُ عَلَيْهِ عَرَّفَ بَعْضَهُ وَأَعْرَضَ عَنْ بَعْضٍ ۖ فَلَمَّا نَبَّأَهَا بِهِ قَالَتْ مَنْ أَنْبَأَكَ هَٰذَا ۖ قَالَ نَبَّأَنِيَ الْعَلِيمُ الْخَبِيرُ
Бир кун Пайғамбар аёлларидан бирига махфий гап гапирди. Аёли уни (бошқасига) хабар бериб қўйганида, Аллоҳ пайғамбарга уни ошкор қилди. У ҳам (мавзунинг) бир қисмини (аёлига) билдирди, қолганини билдиришдан воз кечди. (Пайғамбар) аёлига билдирганида, “Буни сизга ким билдирди?”, деди аёли. Пайғамбар: “Менга (ҳамма нарсани) биладиган, мутлақ хабардор зот билдирди”, деди.
66:4
إِنْ تَتُوبَا إِلَى اللَّهِ فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُكُمَا ۖ وَإِنْ تَظَاهَرَا عَلَيْهِ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلَاهُ وَجِبْرِيلُ وَصَالِحُ الْمُؤْمِنِينَ ۖ وَالْمَلَائِكَةُ بَعْدَ ذَٰلِكَ ظَهِيرٌ
(Эй пайғамбарнинг ўша икки аёли!)[5] Агар иккалангиз ҳам Аллоҳга тавба қилсангиз (қилдингиз!) Чунки, қалбалрингиз (ноҳақликка) мойил бўлди. Агар иккалангиз пайғамбарга қарши ҳамкорлик қилаётган бўлсангиз, (билингларки) Аллоҳ унинг (ҳимоячи) дўстидир, жаброил ва яхши мўминлар ҳам.
66:5
عَسَىٰ رَبُّهُ إِنْ طَلَّقَكُنَّ أَنْ يُبْدِلَهُ أَزْوَاجًا خَيْرًا مِنْكُنَّ مُسْلِمَاتٍ مُؤْمِنَاتٍ قَانِتَاتٍ تَائِبَاتٍ عَابِدَاتٍ سَائِحَاتٍ ثَيِّبَاتٍ وَأَبْكَارًا
(Эй пайғамбар аёллари!) Агар у сизлар билан ажрашса, Робби унга сизларни ўрнингизга сизлардан кўра яхшироқ, муслима, мўмина, итоатгўй, тавбакор, ибодатгўй ва рўза тутадиган жувон ва бокира жуфтлар бериб қўйиши мумкин!
66:6
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ عَلَيْهَا مَلَائِكَةٌ غِلَاظٌ شِدَادٌ لَا يَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَيَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ
Эй мўминлар! Ўзингизни ҳам оила-аъзоларингизни ҳам жаҳаннамдан сақланглар. Уни ёқилғиси инсонлар ва тошлардир. Уни “тепасида”[6] қўпол ва қаттиққўл фаришталар бор. Улар Аллоҳни буюрган нарсага қарши иш қилмайди. Улар ўзларига нима буюрилса шуни бажаради.
66:7
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ كَفَرُوا لَا تَعْتَذِرُوا الْيَوْمَ ۖ إِنَّمَا تُجْزَوْنَ مَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ
“Эй кофирлик қилганлар! Бугун узр сўраманг. Сизларга фақатгина ўз қилмишларингизни жазоси берилади” (дейилади).[7]
66:8
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحًا عَسَىٰ رَبُّكُمْ أَنْ يُكَفِّرَ عَنْكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ وَيُدْخِلَكُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ يَوْمَ لَا يُخْزِي اللَّهُ النَّبِيَّ وَالَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ ۖ نُورُهُمْ يَسْعَىٰ بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَبِأَيْمَانِهِمْ يَقُولُونَ رَبَّنَا أَتْمِمْ لَنَا نُورَنَا وَاغْفِرْ لَنَا ۖ إِنَّكَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ
Эй мўминлар! Аллоҳга самимий тавба қилинг! Шояд, Роббингиз пайғамбарни ва у билан бирга (Аллоҳга) ишонган – мўминларни хор қилмайдиган кунда, (тавбаларингиз сабабли) сизларни ёмонликларингизни йўққа чиқариб, сизларни остидан анҳорлар оқиб турадиган жаннатларга жойлар. Уларнинг нурлари олди ва ўнг тарафларида (ёритиб) юради. Улар: “Роббимиз! Бизга нуримизни тамомлаб бер ва бизни мағфират қил. Сен керакли ҳамма нарсага кучи етадигансан[8].
66:9
يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ جَاهِدِ الْكُفَّارَ وَالْمُنَافِقِينَ وَاغْلُظْ عَلَيْهِمْ ۚ وَمَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ ۖ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ
Эй Пайғамбар! Кофирлик қилувчиларга қарши кураш. Уларга қаттиқ тур.[9] Уларни борар жойи жаҳаннамдир! У қандай ҳам ёмон борар жой!
66:10
ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ كَفَرُوا امْرَأَتَ نُوحٍ وَامْرَأَتَ لُوطٍ ۖ كَانَتَا تَحْتَ عَبْدَيْنِ مِنْ عِبَادِنَا صَالِحَيْنِ فَخَانَتَاهُمَا فَلَمْ يُغْنِيَا عَنْهُمَا مِنَ اللَّهِ شَيْئًا وَقِيلَ ادْخُلَا النَّارَ مَعَ الدَّاخِلِينَ
Кофирлик қилганларга Аллоҳ Нуҳ билан Лутнинг аёлини мисол қилди. Улар иккита яхши бандамизнинг қўл остида эди. Шундай бўлса-да, иккаласи ҳам эрларига хиёнат қилди. Шунда, эрлари уларга Аллоҳ тарафидан келган нарсага (азобга) қарши асқата олмади. Уларга: “Жаҳаннамга кирувчилар билан бирга сизлар ҳам киринглар”, дейил(а)ди.[10]
66:11
وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ إِذْ قَالَتْ رَبِّ ابْنِ لِي عِنْدَكَ بَيْتًا فِي الْجَنَّةِ وَنَجِّنِي مِنْ فِرْعَوْنَ وَعَمَلِهِ وَنَجِّنِي مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ
(Аллоҳ ва Расулига) ишонганларга эса, Аллоҳ Фиравннинг аёлини мисол қилди. Бир куни у аёл шундай деган: “Роббим! Ҳузурингда – жаннатда менга бир уй бино қилиб бер. Мени Фиравн ва унинг қилмишларидан ҳам, золимлик қилувчи қавмдан ҳам қутқар.”[11]
66:12
وَمَرْيَمَ ابْنَتَ عِمْرَانَ الَّتِي أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَنَفَخْنَا فِيهِ مِنْ رُوحِنَا وَصَدَّقَتْ بِكَلِمَاتِ رَبِّهَا وَكُتُبِهِ وَكَانَتْ مِنَ الْقَانِتِينَ
Номусини сақлаган Имроннинг қизи Марямни ҳам (Аллоҳ мисол қилди). Биз унга Ўз руҳимиздан уфлаганмиз. У Роббининг сўзларини ва китобини тасдиқлаган ва итоат қилувчилардан бўлган (аёл) эди[12].
[1] Таҳрим сураси, Мадинада тушган, 12 оят. Тушиш тартиби 107, ёзилиш тартиби 66.
[2] Бу оятда зикр қилинган аёл Мория онамиз экани айтилади. Росулуллоҳ Мория онамизни “Сен менга ҳаромсан, сен билан қўшилмайман”, деб, Расулуллоҳ ўзига ҳаром қилгани, бунга эса Оиша ва Ҳафса оналаримиз сабабчи бўлгани айтилади.
[3] Аллоҳ ҳалол қилган нарсани ҳеч ким ҳаром қилолмайди, У ҳаром қилган нарсани ҳеч ким ҳалол қилолмайди. Ўхшаш оят: Аъроф 7/32-33.
[4] Бақара 2/226. Мана шу оятдан келиб чиқиб, Расууллоҳдан қуйидагиларни айтгани ривоят қилинади: “Гуноҳга қасам ичганнинг қасами қасам эмас. Қариндош-уруғчиликни бузишга ичилган қасам қасам эмас.” (Абу Довуд, Талоқ 7, Ҳадис Но 2191) “Бир масалада қасам ичиб, кейин ундан бошқа нарсани яхшироқ деб билсанг, қасамингни буз, каффоратини бер ва яхши деб билган ишингга кириш!” Бухорий, Аймон 1.)
[5] Бу хитоб Оиша ва Ҳафса онамизга хитоб қилингани айтилади (Имом Насоий, Воидий, Саҳиҳи Асбоби Нузул, Ибн Ҳажар Асқалоний, Фатҳул-Борий) Улар Расулуллоҳ Мория онамозни ўзига ҳаром қилиб олишига сабаб боладиган ишларни амалга оширгани айтилади.
[6] Тепасида деганда уст тарафида эмас, уни бошқарадиган деб тушунилади. ЎхсаЎхшаш оятлар: Анъом 6/61, Наҳл 16/50, Марям 19/64, Анбиё 21/17.
[7] Дунёда кофирлик қилиб ўлган кишиларга охиратда ҳеч қандай узб қолмайди. узр сўрашга имкон ҳам берилмайди. Ўхшаш оятлар: наҳл 16/84, Рум 30/57, Ғофир 40/52, Жосия 45/35.
[8] Қадийр сифати, ўзи муносиб билган ҳар қандай ишни ҳикмат билан, керагидан на камайтирмай ва на кўпайритмай қила оладиган, деган маънони билдиради (Муфрадот). Шу сабабли, бу исм билан Аллоҳдан бошқаси учун айтилмайди. Бу ном билан номлаб бўлмайди. Чунки, ҳар бир инсон, ўзи хоҳлаган ишини, энг тўғри шаклда бажара олишдан ожиздир.
[9] Ушбу оятдаги мунофиқ ва кофирлар учун қаранг: Тавба 9/68, 73 ва изоҳлари.
[10] Оят матни ўтган замонга далолат қилувчи феъл билан келтирилган бўлса-да, келажакда бўлиши аниқ бўлгани учун, баъзи ўринларда ўтмиш замон феъли қўлланилади. Хали ҳануз жаҳаннамга биров кирмагани учун, бу оятга ҳам келажак маъно берилди.
[11] Осиё она катта ҳукмронинг аёли бўллишига, дунёдаги энг ҳашаматли уйлардан бирига эга бўлишига, қўл остида турли хизматкорлар ва дунёвий катта имкониятларга эга бўлишига қарамасдан, улардан кўра жаннатда бир дона уйни афзал кўриб, Фиръавн ва унинг кифридан ҳамда, унга эргашган золимларнинг ҳақсизликларидан қутилмоқчи бўлган бу аёл, то қиёматгача муслима аёлларга энг гўзал намуна, ўрнак ва ибрат бўлиб қолади. Демак, имонга кириш учун албатта отаси ёки онаси мусулмон бўлиши, ёки Исломий муҳитда яшаши шарт эмас. Мусулмон инсон дунёнинг ҳар бир ерида мусулмон бўлиб яшай олади. Ундан ташқари, бир аёл пайғамбарнинг хотини бўлиши, уни куфрдан сақлаб қолади, ёки жаҳаннамдан сақлаб қолади дегани бўлмайди. Имон ҳам амал ҳам инсоннинг ўзи учун. Қиёматда ҳам ҳамма ўзи учун жавоб беради. Фиръавн аёли ҳақидаги яна бир оят: Қасос 28/9.
[12] Оли Имрон 3/45, Анбиё 21/91, Муъминун 23/50.
