Савол: Бир аёлнинг эри ўлди, ўртада фарзанд йўқ. Билишимча аёли меросни тўртдан бирини олади. Лекин қолган тўртдан уч қисмини ким олади?
Жавоб: Эри вафот қилганидан кейин ёлғиз қолган аёл Нисо сурасининг 12-оятига кўра мероснинг тўртдан бир қисмини олади. Ўлган кишининг фарзандлари бўлмагани учун, меросни қолган тўртдан уч қисмини ота-онаси, бўлмаса буви ва буваси, ака-укалари, ака-укасининг фарзандлари, амаки ёки тоғалари каби яқин қариндошлари олади. Саволингизда марҳумнинг қайси қариндоши борлигини аниқ билдирмаганингиз учун, бу ҳолатда қай бири қанча мерос олиши ҳақида маълумот бера олмаймиз.
Эр-хотин ўртасидаги меросхўрлик ҳақи никоҳ сабабли бўлади, қолганларни ҳақи эса яқин қариндошлиги сабабли бўлади. Меросни бўлинаётганда энг аввало никоҳидаги жуфтини улуши берилади (Эри вафот этган бўлса аёлига, аёли вафот этган бўлса эрига). Ана ундан кейин яқин қариндошларига тақсимлаб берилади. Меросга алоқадор оятларда шундай белгиланган:
“…(Лекин) Аллоҳнинг китоби (Қуръонда) қариндошлар бир-бирига (меросхўр бўлишга) ҳақлироқдир. Аллоҳ ҳар нарсани билиши аниқ.” (Анфол 8/75)
“…Аллоҳнинг Китоби (Қуръон)да қариндошлар бир-бирига (меросхўр бўлишда) бошқа мўминлар ва муҳожирлардан кўра ҳақлироқдир.” (Аҳзоб 33/6)
“Эркаклар учун ота-онаси ва яқин қариндошлари қолдирган меросдан улуш бор. Аёллар учун ҳам ота-онаси ва яқин қариндошлари қолдирган меросдан улуш бор. Мерос оз бўлса ҳам кўп бўлса ҳам ҳиссадорларга улуши берилиши фарз.” (Нисо 4/7)
Яҳё Шенўл
