Савол: Қадр кечаси фаришталарга бериладиган руҳ нима?
Жавоб: Аввало Қадр сурасини ўқиб чиқамиз. Аллоҳ таоло қадр сурасида шундай буюради:
إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ ﴿١﴾ وَمَا أَدْرَاكَ مَا لَيْلَةُ الْقَدْرِ ﴿٢﴾ لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ ﴿٣﴾ تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن كُلِّ أَمْرٍ ﴿٤﴾ سَلَامٌ هِيَ حَتَّىٰ مَطْلَعِ الْفَجْرِ ﴿٥﴾
“Биз Қуръонни аниқ Қадр кечасида туширдик! Қадр кечаси нима эканини сен қаердан ҳам билардинг? (Унда эшит!) Қадр кечаси минг ойдан яхшидир. У кечада фаришталар Раббининг изни билан ҳар бир мавзуга оид руҳлар билан биргаликда тушишади. У кеча – (ҳар қаернинг) тонг ери оқаргунча эсон-омонлик кечасидир.” (Қадр 97/1-5)
Қадр сурасида келтирилган “ҳар бир мавзуга оид руҳлар” нима эканини қуйидаги оятлардан билиб оламиз. Бу оятларда ўша кечада фаришталарга вазифалар юклатилгани билдирилмоқда:
حم ﴿١﴾ وَالْكِتَابِ الْمُبِينِ ﴿٢﴾ إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةٍ مُّبَارَكَةٍ ۚ إِنَّا كُنَّا مُنذِرِينَ ﴿٣﴾ فِيهَا يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ ﴿٤﴾ أَمْرًا مِّنْ عِندِنَا ۚ إِنَّا كُنَّا مُرْسِلِينَ ﴿٥﴾ رَحْمَةً مِّن رَّبِّكَ ۚ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ ﴿٦﴾
“Ҳа! Мим! Ҳар нарсани очиқлаб берувчи Китоб ҳақи учун, Биз у Қуръонни муборак бир кечада туширдик. Чунки Биз у билан огоҳлантириб турувчимиз. Қарорга боғлиқ ҳар бир иш у кечада тарқатилади. Ҳузуримиздан белгиланган ишга кўра элчи фаришталар юбориб турамиз. Бу нарса – Раббингнинг бир яхшилигидир. Шубҳасиз, У эшитиб турувчи, билиб турувчидир.” (Духон 44/1-6)
Қадр кечаси фаришталарга берилган буйруқ билан руҳни қандай алоқаси борлигини қуйидаги оят кўрсатиб бермоқда:
وَكَذَلِكَ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ رُوحًا مِنْ أَمْرِنَا
“Шу йўл орқали сенга ҳам амримиз бўлган руҳ (Қуръон)ни ваҳий қилдик.” (Шўро 42/52)
Демак, Қадр сурасида келтирилган “руҳ” Жаброил алайҳиссаломга ишорат қилмайди. Агар Қадр кечасида Жаброил ҳам тушадиган бўлса, унда Жаброил – қадр кечаси тушган фаришталардан бир донаси бўлиши мумкин, холос. У кечада тушадиган фаришталарнинг ҳар бирида келгуси қадр кечасигача қиладиган ишлари кўрсатилган буйруқлар бўлади. Сурада келтирилган руҳ эса Аллоҳдан келган буйруқ ва махсус топшириқдир.
Фаришталар Набий бўлмаган инсонларга ҳам тушишади. Алоқадор оятлардан бири қуйидагича:
رَفِيعُ الدَّرَجَاتِ ذُو الْعَرْشِ يُلْقِي الرُّوحَ مِنْ أَمْرِهِ عَلَى مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ لِيُنْذِرَ يَوْمَ التَّلَاقِ
“Барча даражалардан ҳам уст табақада, мутлақ бошқариб туриш ҳокимиятнинг эгаси бўлган Аллоҳ – инсонларга юзланиш кунини огоҳлантириш учун, қулларидан хоҳлаганини ичига амридан бўлган ўша руҳ/маълумотни йўлиқтиради.” (Ғофир 40/15)
Ўша руҳ орқали инсон ўзини кучли ҳис қилишни ва ҳар ишда Аллоҳни ақлига келтиришни бошлайди. Келтирилган барча оятлардан маълум бўлишич, амр/буйруқ калимаси билан бирга зикр қилинган руҳ – ўша амр ўз ичига олган нарсадир. Қадр кечасида туширилган амрлардан бирида Қуръон оятлари бор эканига кўра, Қадр сурасининг 4-ояти қуйидагича таржима қилинди:
تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَ (معهم) الرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن كُلِّ أَمْرٍ
“У кечада фаришталар ўзлари билан биргаликда ўша руҳ/ўша буйруқ билан ва Раббининг изни ила ҳар нарса учун тушишади.”
Руҳ ҳақида қўшимча маълумот олмоқчи бўлганларга қуйидаги линкни тавсия қиламиз:
