Рўмолни Тақиқловчилар
Қуръонга кўра ҳижобни тақиқловчиларнинг аҳволи
Туркия ва бошқа баъзи бир халқи Мусулмон бўлган юртларда Муслима аёл-қизларни бошларини ёпиқ юришини хоҳламайдиганлар пайдо бўлиб қолган. Буни хоҳламаётганлар ўзлари динни ва ҳақиқий диндорларни ҳурмат қилишларини айтишади ва динсизликда айбланишларини рад этишади. Бир тарафдан мусулмонлар диний ҳаётларини Қуръон сояси остида кўздан кечириб чиқишни бошлашган. Қуръонга йўналиш билан бир қаторда хурофотларга қарши уруш ҳам очилган. Ҳозирги кунимизда мусулмонликни икки хил тури мавжуд;
Биттаси Қуръон мусулмонлиги, яна бири Қуръонсиз мусулмонлик. Қуръонсиз мусулмонликдан мақсад анъанавий мусулмонликдир. Диндорларнинг кўпчилик қисми анъанавий маънода мусулмон бўлганликлари учун Қуръон мусулмонлиги эътиборига рўмол тақиқловчилари тушиб қолган. Ушбу мақолада ҳижоб тақиқловчиларининг ҳолати фақат Қуръон оятлари асосида муҳокама қилинади. Ўқувчига қулай бўлиши учун, ўзаро суҳбат муҳитида ёзилган мақола билан сизни ёлғиз қолдираман.
– Муслима аёл-қизларни бошларини ёпиб юришига қарши чиқаётганлар ҳақида Қуръонда ростдан ҳам бир ҳукм борми?
– Албатта бор. Муслима аёл-қизлар бошларини ёпиб юришлари Аллоҳни қатъий бир буйруғи. Аллоҳни битта бўлса ҳам буйруғини қабул қилмайдиган кишиларни ким экани Қуръонда айтиб ўтилган. Ҳар бир мусулмон буни яхши билиши керак. Энди сизга бир савол берай, Қуръонда адашиш ва адаштириш тимсолида келтирилган мавжудот қайси?
-Шайтонми?
-Ҳа, шайтон, бошқа номи билан иблис. Малаклар билан бирга эканида Аллоҳ барча малаклар қаторида унга ҳам Одам учун ҳурмат кўрсатишга буюрганда у мана шу битта буйруқни қабул қилмагани учун кофир бўлган. Бу ҳақдаги оят қуйидагича:
“Ўз вақтида Раббинг фаришталарга: «Албатта, Мен қуруқ лойдан, ўзгартирилган қора балчиқдан башар яратувчиман. Уни тўғрилаб бўлганимда ва ичига Ўз руҳимдан пуфлаганимда, унга сажда қилинглар», деди. Фаришталарнинг барчаси бир бўлиб сажда қилишди. Иблис бундай қилмади. У сажда қилганлардан бўлмасликка уринди. Шунда Аллоҳ: “Эй иблис! Нима учун Одамга сажда қилмадинг?”, деганида, шайтон: “Сен қуриган лойдан, ўзгарган қора балчиқдан яратган Одамга мен сажда қила олмайман”, деди. Аллоҳ айтдики: “Ундай бўлса чиқ у ердан, чунки сен қувилдинг.” (Ҳижр 15/28-34)
Кўриниб турибдики, шайтон Аллоҳни битта амрини қабул қилмагани учун кофир бўлди ва қувилиб лаънатланди.
-Бундан ташқари, шайтонни кибрланиши ҳам бор. Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилади: “…Иблис ундай қилмади,
катта кетишга тиранди ва кофирлардан бўлди.” (Бақара 2/34) Иблисни катта кетиши Одамга қарши эмас, аслида Аллоҳни амрига қарши бўлган, Аллоҳни амрини менсимаган. Лойдан яратилган Одамга сажда қилиш амри унга оғир келганди. Шу сабабли, Аллоҳ унга: “…Туш у ердан, сени у ерда катта кетишга ҳаққинг йўқ, чиқ, сен хор бўлувчилардансан”, деди. (Аъроф 7/13)
-Иблис мана шу ҳолатида Аллоҳни инкор қилган бўладими?
-Бу ҳолатда Иблис Аллоҳни битта буйруғини тан олмаган бўляпти. Мана шу битта буйруқни тан олмаслиги эса уни кофир бўлишига етарли бўляпти. Акс ҳолда, Иблис Аллоҳни борлигини, бирлигини, яратувчи эканини ва куч-қудратини рад қилмаган, инкор қилмаган. Қуръони Карим иблис адашганидан кейин, “… Тўғриси, мен Аллоҳдан қўрқаман, Аллоҳни жазоси жуда оғир.” (Анфол 8/48) дейишини билдирган. Аллоҳни баъзи буйруқларини тан олмасликка давом этгани учун, уни “Аллоҳдан қўрқаман” деган гапи кофирликдан ва лаънатдан қутқариб қолмаган.
-Тўғри, Аллоҳга “Роббим” деб хитоб қиляпти. Ундан ташқари, турган мақомидан Аллоҳ тарафидан ҳайдалганидан кейин
шундай деган: “Роббим! Ҳеч бўлмаса қайтадан тириладиган кунгача менга муҳлат бер.” (Ҳижр 15/36)
-Бу оятлардан у қиёматга ҳам аниқ ишониши ўртага чиқмоқда.
-Ундай бўлса, жуда қизиқ бир вазият юзага келяпти. Иблис Аллоҳга ишонади, малакларга ишонади, чунки ўзи уларни орасида эди. Охиратга ишоняпти. Ишониши керак бўлган ҳали ҳануз бир пайғамбар йўқ, чунки Одам алайҳиссалом ҳануз пайғамбар бўлмаган эди. Аллоҳ тарафидан юборилган бир китоб ҳам йўқ эди. Баъзилар бундай кишиларни яхши бир мусулмон деб билиши мумкин, лекин Бақара сурасининг 34- оятида уни кофир бўлгани очиқча билдириб ўтилган. Бундан ташқари, сиз бутун Қуръон оятларига қарасангиз, у куфрнинг бошида эканлиги аён бўлади.
-Демак, Аллоҳни битта буйруғини менсимаслик уни шу ҳолга тушиб қолишига етарли бўлган. Уни кофирлиги шундай
бошланган, кейин гуноҳ ишларини яна-да кўпайтира бошлаган.
-Тилдан-тилга ўтиб юрадиган бир сўз бор, айтиладики: “Бир кишини кофир эканига тўқсон тўққизта, мусулмон
эканига битта далил бўлса, муфтий ўша битта далилга амал қилиши керак.”
-Бундай нарса қабул қилиниши мумкин эмас. У сўзнинг тўғриси шундай: “Агар битта мавзу турлича талқин қилиниши мумкин бўлса ва бу таъвил ва изоҳлар кишини кофир эканига ишорат қилса, аммо битта таъвил уни кофир эмаслигини билдирса, ундай ҳолатда муфтий уни кофир эмаслигини билдирувчи таъвилга эътибор бериши керак. Агар у инсонни нияти ҳам шундай бўлса, демак у зотан мусулмон экан. Агар уни нияти ундай бўлмаса, муфтий уни мусулмон деб ҳукм қилишини унга ҳеч қандай фойдаси йўқ.[1]” Акс ҳолда, оятдаги каби, кофир бўлишини келтириб чиқарадиган битта сўз ва хатти-ҳаракат, одамни Аллоҳга кофир бўлиши учун кифоя қилади.
-Рўмол ҳақида Аллоҳ таолони “Рўмолларини бир қисмни ёқаларини устига ташлаб олсинлар. …” (Нур 24/31) деган буйруғи бор; аммо айтилишича, оятда “рўмолларини” деб таржима қилинган сўз хумур калимасидир. Бу эса химор калимасининг кўплик шакли. Бу калима ёпқич маъносида ҳам келади. Бу ўринда рўмол тақиқловчиларини фойдасига бир изоҳ бериб бўлмайдими?
-Тўғри, оятда келтирилган химор (خمار) калимасининг ўзаги хомр (خمر)дир. Буни маъноси бир нарсани ёпишдир. Химор (خمار) ҳам ёпиш маъносида ҳам қўлланилган. Аммо бу сўз Араб урф-одатида аёлни бошини ёпиб юрадиган нарсага исм бўлиб қолган. Эски ва қадимги Араб тили сўзликларида бу калима аёлларнинг рўмоли экани билдириб ўтилган. Бу оят нозил бўлганида ҳам химор калимаси аёлларни бошини ёпиб юрадиган рўмоли сифатида ишлатилар эди.[2] Ичида химор сўзи ишлатилган жуда ҳам кўп ҳадислар бор ва бу сўз аёлларни рўмоли маъносида келтирилган. Булардан учта мисол келтирамиз:
- Расулуллоҳ соллалоҳу алайҳи ва саллам ипак матолар олиб келди. Умарга бир парча, Усома б. Зайдга бир парча ва Али б. Абу Толибга бир парча берди ва: “Буни аёллар ўртасида химор (рўмол) қилиб бўлиб беринглар”, деди. (Муслим, Либос 7-2068)
- Алқома б. Алқомани онасидан қилган ривоятига кўра, “Абдураҳмоннинг қизи Ҳафса Пайғамбар алайҳиссаломнинг аёли бўлмиш Ойиша онани олдига кирди, ҳафсани устида юпқа бир химор (рўмол) бор эди. Уни кўрган Ойиша онамиз уни бошидаги юпқа рўмолини олиб йиртиб юборди ва унга қалин химор (рўмол) ўратиб қўйди.” (Ал-Муватто, Либос 4, 6- ҳадис.)
- Ойиша (ра)нинг айтишича Пайғамбар алайҳиссалом шундай деган: “Аллоҳ таоло одат кўрган бир аёлни намозини боши химорли (рўмолли) бўлмаса қабул қилмайди.” (Абу Довуд, Солат 85)
Бугунги кунга қадар, мусулмон аёлнинг бошини ёпиши Аллоҳнинг буйруғи эмаслигини айтадиган бирон бир мазҳаб бўлмаган. Ҳар доим шундай бўлиб келган, яъни рўмол Аллоҳни буйруғи экани ҳаммага маълум бўлиб келган.
Ҳозирда рўмол ўраш мумкин, ҳижоб (турбон) эса тақиқланган, деган бир вазиятга келиб қолдик. Рўмол ўраш тақиқланмаган, деб ўзини оқлаётганлар ҳақида нима деб изоҳ бериш мумкин?
-Турбан сўзи аслида Франсузча бўлиб, салла деган маънони билдиради.[3] Бу сўз турк тилида ҳам ишлатилади. Кўп йиллардан бери бу сўз аёлларни бошини тўсиб юрадиган рўмол маъносида ишлатилмоқда. Ҳижобни тақиқловчиларни сўзларига кўра, ҳижоб бош билан биргаликда элкаларни ҳам ёпадиган рўмолмиш. Улар рўмол билан ҳижобни бир-биридан ажратиб юборишмоқчи бўлишяпти. Турки тилли халқлар орасидаги муслима аёллар асрлар давомида ишлатиб келган рўмол елкаларини ҳам ўраб турган. Агар буни номини турбан ёки ҳижоб дейилса, нега у ҳеч қачон ва ҳеч қайси луғатда ёзилмаган?
-Эҳтимол, ҳодисани Қуръонга мувофиқ баҳолайдиганлар жуда оздир.
-Бугунги кунда Мусулмонлар ҳануз муаммоларни Қуръонга мувофиқ баҳолай олишга кўника олишгани йўқ. Аллоҳ таоло
Қуръони Каримда бу ҳақда шундай дейди: “Инсонларнинг кўпчилиги ҳақиқатдан ҳам оятларимиздан бехабардир.” (Юнус 10/92) Юқоридаги оятларни ёзганимнинг сабаби, Аллоҳнинг битта оятига қарши чиққан мусулмон Қуръонни қандай баҳолаётганини кўрсатишдир.
Проф. Др. Абдулазиз БАЙИНДИР
[1] Алоуддин ал-ҳаскафий, Абу Довуд-Дуррул-Мухтор ала тнавирил-Абсор, (Ибн Обидийн Ҳошияси билан биргаликда), Миср 1404/1984, 4- ж, 249- с, ридда бўлими.
[2] Қаранг: Ибн Манзур, Муҳаммад б. Мукаррам, Лисанул-Араб, байрут, 1410/1990, 4/257; Муҳамамд Муртазо аз-Забидий, тожул-Арус, Мисир, 10306, 3188.
[3] Таҳсин Сарач, ФранцузчаТуркча Катта Сўзлик, Turk Dil Kurumu Yayinlari, Анқара 1076, 2-ж, 1325- с.
