Саъийд ал-Худрийнинг айтишига кўра, Аллоҳнинг Элчиси соллаллоҳу алайҳи ва саллам шундай деган экан:
“Сиздан аввалгиларнинг изларини қарич-қарич, билак-билак таъқиб қилишингиз (изидан юришигиз) аниқ. Улар бир калтакесак инига кирган бўлсалар, сизлар ҳам орқаларидан кирасизлар.
Биз айтдик: “Яҳудий ва Ҳристианларми?”
– Бошқа ким бўлиши мумкин?[1] деди.” (Бухорий)
Христианлар бугунги кунда фаолроқ бўлгани учун, уларни диний хатолари билан Мусулмонларни диний хатоларини солиштиришда ва Мусулмонлар Аҳли китобларга қайси томонлама эргашиб кетаётганини аниқлашда католиклар билан баъзи бир сохта тарийқатлар орасида ўрганиб чиқилди.
А – Ўзини мушрик эмасдек кўрсатиш
Католикларга кўра ширк энг катта гуноҳдир. “Биринчи буйруқ ширкни тақиқлайди. Аллоҳдан бошқа тангриларга ишониш ва ёлғиз бўлгандан бошқа илоҳларга ҳурмат кўрсатиш мумкин эмас. Бутларни рад қилиш керак.”[2] Муқаддас Китобда шундай ёзилган:
“Эшит эй Исроил. Аллоҳимиз Роб – ягона Аллоҳдир” (Инжил, Маркос 12/29)
Исо шундай деган:
“Тангри бўлмиш Робга сиғин. Ёлғиз унга қуллик қил.” (Инжил, Лука 4/5-8)
Инжилда шундай бўлишига қарамай Ҳристианлар, Аллоҳ билан ўзлари орасига 4-асрда воситачилар қўя бошладилар. М. 325-йилдаги Инжил кенгаш йиғилиши, ишонч масалаларини шундай очиқлаган: “Тангрининг ягона ўғли азалда Отадан туғилгандир, нурдан келган нур, ҳақиқий тангридан келган ҳақиқий тангри, мудом яратилиш бўлмасидан олдин Отадан пайдо бўлгандир.”[3]
Католиклар – мушрик деб билинмасликлари учун, – Ота, Ўғил, ва Муқаддас Руҳ учлигини ягона бир тангридек кўрсатишга уринадилар. Шундай дейдилар: “Қодир Ота ва унинг ягона Ўғли ва Муқаддас Руҳ битта Тангридир. Кўп Муқаддаслик – Учталик Бирлик.”[4]
Лекин булар ҳақиқатни ўртага қўяолмашини билиб шундай дедилар: “Тангрıдагı кишилар бир-биридан фарқлидир. Ўғил бўлган киши Ота эмасдир. Ота бўлган киши ҳам Ўғил эмасдир. Муқаддас Руҳ на Ота ва на Ўғилдир. Асосларига алоқадор бўлган муносабатлари туфайли улар бир-биридан фарқлидир.”[5]
Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилади:
لَّقَدْ كَفَرَ الَّذِينَ قَالُواْ إِنَّ اللّهَ ثَالِثُ ثَلاَثَةٍ وَمَا مِنْ إِلَهٍ إِلاَّ إِلَهٌ وَاحِدٌ وَإِن لَّمْ يَنتَهُواْ عَمَّا يَقُولُونَ لَيَمَسَّنَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ مِنْهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ
“Аллоҳ учтанинг учунчисидир” деганлар, ҳақиқатта ўзларини тўғрилардан тўсканлардир. Ягона Аллоҳдан бошқа илоҳ йўқдир. Бундай дейишдан воз кечмасалар бу кофирларни аламли бир азоб қамрайди.” (Моида 5/73)
Мусулмонлар орасида ташкил қилинган тариқат ва жамоатларга кўра ҳам ширк энг катта гуноҳдир. Чунки Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилади:
إِنَّ اللّهَ لاَ يَغْفِرُ أَن يُشْرَكَ بِهِ وَيَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِكَ لِمَن يَشَاء
“Аллоҳ – ўзига шерик қўшилишини асло кечирмайди, муносиб бўлганлар учун бундан қуйи гуноҳларни кечиради…” (Нисо 4/48)
Қуръони Каримнинг деярли ҳар бир саҳифасида ширк мавзуси ўрин олган. Аммо Мусулмонларнинг иймон-эътиқодларини ўргатувчи кибобларнинг биронтасида ҳам бу оятлар ҳақида етарлича иш олиб борилмаган. Ҳатто бир қанча оятнинг усти оддий ҳол бўлиб ёпилиб келинган. Бунинг натижасида баъзи тариқат ва жамоатлар, ширк мавзусида тўғри йўлни тарк қилиб, Ҳристианларнинг йўлларига кириб олишган.
Б – Набийни тангрилаштириш
Ҳристианлар Исо алайҳисссаломни ўлдирилганлиги ҳақидаги даъвога асосланиб бир систем барпо қилишган, аввал уни сўнгра Черковни тангрилаштириб, Аллоҳниг динини таниб бўлмас аҳволга келтирдилар. Ҳолбуки Яҳудилар Исо алайҳиссаломни ўрдира олишмаган. Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилади:
وَقَوْلِهِمْ إِنَّا قَتَلْنَا الْمَسِيحَ عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ رَسُولَ اللّهِ وَمَا قَتَلُوهُ وَمَا صَلَبُوهُ وَلَكِن شُبِّهَ لَهُمْ وَإِنَّ الَّذِينَ اخْتَلَفُواْ فِيهِ لَفِي شَكٍّ مِّنْهُ مَا لَهُم بِهِ مِنْ عِلْمٍ إِلاَّ اتِّبَاعَ الظَّنِّ وَمَا قَتَلُوهُ يَقِينًا
“(Яҳудиларни)… “Ҳақиқатда биз Аллоҳнинг Элчиси, Марямнинг ўғли Исо Масиҳни ўлдирдик” дейиши ҳам бор. Уни на ўлдирдилар ва на остилар, аммо шундай бир шубҳага туширилдилар. Англаб етолмаган бу нарса ҳақида тамоман бир шубҳа ичидадирлар. Билган нарсалари, гумонга эргашишдан иборатдир. Аниқ-ки, Уни ўлдирмадилар.” (Нисо 4/157)
Инсонларнинг кўпчилиги нотўғри йўлга кириб кетдилар. Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилади:
فَخَلَفَ مِن بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضَاعُوا الصَّلَاةَ وَاتَّبَعُوا الشَّهَوَاتِ فَسَوْفَ يَلْقَوْنَ غَيًّا إِلَّا مَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا فَأُوْلَئِكَ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ وَلَا يُظْلَمُونَ شَيْئا
“Набийлардан сўнг келганлар – намозни зоя қилиб – (менсимасдан) ўз орзу ҳавасларига эргашдилар. Улар яқинда нотўғри бўлган уйдирмалари билан юзлашадилар. Ичларидан ишониб тавба қилган ва яхши ишлар қилганлар жаннатга кирадилар ва уларга бирорта ҳам ҳақсизлик қилинмайди.” (Марям 19/59-60)
Ҳудди шундай ҳолат Мусулмонларда ҳам юз берди. Аллоҳ таоло Муҳаммад алайҳиссаломни охиратда[6] шу сўзни айтишини билдирди:
وَقَالَ الرَّسُولُ يَا رَبِّ إِنَّ قَوْمِي اتَّخَذُوا هَذَا الْقُرْآنَ مَهْجُورًا
“Элчим (Муҳаммад)[7] айтадики, Я Роббий, менинг қовмим бу Қуръонни ўзларидан узоқ тутдилар.” (Фурқон 25/30)
Бу оятлар – Набиййимиз шу сўзларни айтишига сабаб бўлгандир:
“Сизлардан аввалгиларни изларини, ҳич шубҳасиз қарич-қарич билак-билак тақиб қиласизлар. Улар бир кескалтирикни инига кирсалар, сизлар ҳам кирасизлар.
Айттикки; Яҳудилар ва Ҳристианларми?
-Бошқа ким бўлиши мумкин?” ( Бухорий, Иътисом биссунна, 14)
Набиййимизнинг шу сўзлари ҳам юқоридаги оятларнинг бир мазмунидир:
“Маҳшар куни, ашобимдан бир қисми чап тарафга олинади, шунда мен: “Асҳобим! Асҳобим!” дейман. Аллоҳ таоло айтадики: “Булар – сендан айрилганидан сўнг тинимсиз орқага қараб кетдилар.” Мен ҳам солиҳ қул Исо айтган гапини айтаман:
“…Ораларида бўлган вақтимда уларни кўриб турар эдим. Мени вафот эттирганингдан сўнг, кўриб (назорат қилиб турувчи) ёлғиз Сен бўлдинг. Сен ўзинг ҳамма нарсани кўриб кузатиб тургувчисан. Агар азобласанг – улар сенинг қулларингдир. Агар кечирсанг шубҳасиз Сен кучлисан, энг тўғри ишни қиласан.” (Моида 5/117-118)[8]
Набийлик Қуръонда ўз моҳияти ва хусусиятлари билан бирга баён қилинишига қарамай, Мусулмонлар, Ҳристианларга ўхшаб набийлик моҳиятини ўлдириб, аввал уни сўнгра орқасидан олимларни илоҳлаштирдилар.
Давоми: “Аҳли китобга мувофиқлашиб қолган Мусулмонлар.1)” номли мақолада.
Проф. Др. Абдулазиз Байиндıр. Қуръон Нури Остида Воситачилик ва Ширк Китоби.
[1] Бухорий, Иътисом биссунна 14.
[2] Католик Черкови Дин ва Аҳлоқ Меъёри, пар. 2112.
[3] Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 242.
[4] Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 233.
[5] Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 254.
[7] الرسول (ар-росулер)нинг бошидаги ال (эл) қўшимчаси музоаф илайҳдан эваз қилиниб رسولنا (росулуна).
[8] Бухорий, Анбиё, 8.
