Тин сураси[1]
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ
Яхшилиги чексиз, эзгулик ва неъмат улашувчи – Аллоҳ номи билан.
95:1
وَالتِّينِ وَالزَّيْتُونِ
Онт бўлсин; Тинга,Зайтунга,
95:2
وَطُورِ سِينِينَ
Синин тоғига,
95:3
وَهَٰذَا الْبَلَدِ الْأَمِينِ
Ҳамда бу тинч-омон юрт (Макка)га![2]
95:4
لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ
Шубҳасизки, инсон (зоти)ни энг чиройли шаклда яратдик.
95:5
ثُمَّ رَدَدْنَاهُ أَسْفَلَ سَافِلِينَ
Кейин (қилмишлари туфайли) уни қабиҳларнинг энгқабиҳ ҳолатига қайтардик[3].
95:6
إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَلَهُمْ أَجْرٌ غَيْرُ مَمْنُونٍ
(Аллоҳ ва Расулига) ишониб, яхши ишларни амалга оширганлар бундан мустасно – уларга битмас-туганмас мукофот бор[4].
95:7
فَمَا يُكَذِّبُكَ بَعْدُ بِالدِّينِ
(Эй инсон зоти!) Энди, сени бу динни ёлғонга чиқаришга нима мажбур қилди?
95:8
أَلَيْسَ اللَّهُ بِأَحْكَمِ الْحَاكِمِينَ
Ахир, Аллоҳ ҳукм қилувчиларнинг энг одили эмасми?![5]
[1]Тин сураси, Маккада тушган, 8 оятдан иборат. Тушиш тартиби 28, ёзилиш тартиби 95.
[2]Тин ва Зайтун калималари Нуҳ, Иброҳим ва исо пайғамбарларлар ваҳий олган фаластиндаги иккита тоғдир (Саолибий ва Тантовий тафсирлари). Баъзилар бу иккаласини Қуддусдаги иккита масжид – Байтул-Мақдис ва Ҳакф эгаларининг масжиди деган. Баъзиалар оддий анжир ва зайтун мвалари деган (Имом Мотрудий). Синин тоғи – Мусо пайғамбар ваҳий олган тоғдир. Бу тоғни Сино тоғи ҳам дейилади (Муъмунин 23/20, Тобарий тафсири). Омон юрт эса маккадир. Аллоҳ таоло учта оятда ўтмишдаги пайғамбар ваҳий олган учта тоғни зикр қилиб, ортидан Маккани зикр қилди. Муҳаммад алайҳиссалом илк ваҳийни Маккадаги Ҳиро ғорида олган. Бу жойлар инсоният учун энг муҳим жойлар ҳисобланади. Чунки, ўша ерларда бутун борлиқни яратган Эгаси – Аллоҳ билан инсоният ўртасида алоқа ўрнатилди, инсониятга ҳаёт йўлларини кўрсатадиган илоҳий дастур – қўлланмалар нозил бўлди. У жойлар албатта қадрли ва муборак жойлардир.
[3]Араб тилидаги “радд” калимаси, бир нарсанинг айнан ўзини бир жойга қайтиши ва ўзгариши ёки, унинг бир аҳволдан бошқа бир аҳволга ўзгариши учун ҳам ишлатилади (Умдатул-Ҳуффоз, Анъом 6/28, Оли Имрон 3/149 оятлар таржимаси).
[4]Инсон агар ҳаётда уни яратган Аллоҳга ва ўз давридаги пайғамбар ва унга юборилган илоҳий китобга ишонса ва унга амал қилиб ҳаёт кечирса эди, яратилишдаги шакли-шамойили гўзал бўлганидек, оқибати, охиратда борадиган жойи ҳам гўзал ва чиройли бўларди. Биироқ, баъзи нонкўр кимсалар Аллоҳга ва Унинг пайғамбарлари ва китоблари ишонмай, ўзини ёмон аҳволга солиб қўяди. Ундай кимсаларнинг баъзилари дунёнинг ўзидаёқ расво ҳолатга тушиб қолади, охиратда ҳам жазосини кўради. Баъзилар эса, дунёда яхши яшаб қолиши мумкин, бироқ охиратда жаҳаннамнинг энг ёмон жойига бориб тушиши муқаррар.
[5]Инсонлар ҳаётда чиройли яшашни хоҳлаб, турли қонун-қоидалар ишлаб чиқаради ва ўша қонунлар асосида ҳукм чиқаради ва шу тариқа ҳаёт кечиради. Баъзилар Аллоҳнинг динини қабул қилмай, унга нисбатан ёлғон муносабатда бўлади. Ахир Аллоҳнинг дини энг тўғри дин эмасми?! Унинг динидаги ҳукмлар энг тўғри ҳукмлар эмасми?! Аллоҳ адолатга буюради. Исломадолатдинидир, ҳақиқатдинидир (Нисо 4/58, 138, Анъом 6/110, 152, Наҳл 16/90, Шўро 42/15, Ҳужурот 49/9).
