Ториқ сураси[1]
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ
Яхшилиги чексиз, эзгулик ва неъмат улашувчи – Аллоҳ номи билан.
86:1
وَالسَّمَاءِ وَالطَّارِقِ
Осмон ва Ториққа қасам!
86:2
وَمَا أَدْرَاكَ مَا الطَّارِقُ
Ториқ нима эканини қаердан ҳам билардинг?!
86:3
النَّجْمُ الثَّاقِبُ
У (зулматларни) ёриб кирадган юлдуздир[2].
86:4
إِنْ كُلُّ نَفْسٍ لَمَّا عَلَيْهَا حَافِظٌ
Тепасида сақлаб турувчиси бўлмаган бирон бир киши йўқдир[3].
86:5
فَلْيَنْظُرِ الْإِنْسَانُ مِمَّ خُلِقَ
Инсон нимадан яратилганига бир назар солсин.
86:6
خُلِقَ مِنْ مَاءٍ دَافِقٍ
Инсон – отилиб чиқадиган[4] сувдан яратилган.
86:7
يَخْرُجُ مِنْ بَيْنِ الصُّلْبِ وَالتَّرَائِبِ
У сув умуртқа ва қовурға суяклари орасидан (ажраб) чиқади.
86:8
إِنَّهُ عَلَىٰ رَجْعِهِ لَقَادِرٌ
Албатта, Аллоҳ уни қайта(дан яра)тишга кучи етади[5].
86:9
يَوْمَ تُبْلَى السَّرَائِرُ
Кун келиб, сирлар ошкор қилинади.
86:10
فَمَا لَهُ مِنْ قُوَّةٍ وَلَا نَاصِرٍ
Шунда, инсонни ҳеч қандай куч-қуввати ва ёрдамчиси бўлмайди[6].
86:11
وَالسَّمَاءِ ذَاتِ الرَّجْعِ
Онт бўлсин қайтиш хусусиятига эга бўлган осмонга[7],
86:12
وَالْأَرْضِ ذَاتِ الصَّدْعِ
ва ёрилиш хусиятига эга бўлган ергаки[8],
86:13
إِنَّهُ لَقَوْلٌ فَصْلٌ
Албатта у (Қуръон тўғри билан янглишни) ажратиб берувчи сўздир.
86:14
وَمَا هُوَ بِالْهَزْلِ
У ҳазл (беҳуда сўз) эмас.
86:15
إِنَّهُمْ يَكِيدُونَ كَيْدًا
Албатта, улар (Исломга қарши) режа тузяпти[9].
86:16
وَأَكِيدُ كَيْدًا
Мен ҳам режа тузаман[10].
86:17
فَمَهِّلِ الْكَافِرِينَ أَمْهِلْهُمْ رُوَيْدًا
Шундай экан, кофирлик қилувчиларга муҳлат бер. Ҳа, уларга бироз муҳлат бер.
[1] Ториқ сураси, Маккада тушган, 17 оят. Тушиш тартиби 36, ёзилиш тартиби 86.
[2] Агар бу оят мажозий маънода бўлса, ушбу суранинг 13 ва 14-оятларида билдирилган ваҳийга, яъни инсониятни зулматлардан нурга олиб чиқадиган Қуръонга ишорат қилган бўлади. ишоорат қилган бўлади.
[3] Бу оятдаги сақлаб турувчи дегн ибора инсоннинг амлларини ёзиб сақлаб қўядиган фариштага ёки ажали келишидан олдин фалокатга учрашидан сақлаб қоладиган фариштага ишорат қилади.
[4] Дафқ калимаси бир нарсани олдига туртиш, тез оқиш (Муфрадот) ва тўкиш (ас-Сиҳоҳ 1- ж, 228- с) маъноларда келади. Уруғ отадан ажраб она бачадондаги йўлдан олдига қараб тўғри интилиб чиқиб боргани учун, “олдига интилган” деб маъно берса ҳам бўлади.
[5] Рум 30:27.
[6] Яъни, агар банда жазога лойиқ бўлса, Аллоҳ таоло тарафидан унга бериладиган жазодан сақлаб қолишга на ўзида куч-қудрат бўлмайди ва на унга биров ёрдам беролмайди.
[7] Осмон аввал туман ҳолатда бўлган (Фуссилат 41:11), яна ёрилиб аввалги туман ҳолига қайтиб қолади (Анбиё 21:104). Бу маънодан ташқари, осмонда қандайдир ўзига хос, хали ҳануз олимлар тарафидан ўрганиб чиқилмаган қандайдир қайтиш хусусияти бўлиши ҳам мумкин.
[8] Дон-уруғлар ўсиб чиқиши учун, ер ёзиладиган хусусиятда яратилган (Абаса 80:26). Одам ва Ҳаво илк яратилишда қандай яратилган бўлса, қиёматда барча инсоният ана шу шаклда қайтадан яртилади (Анбиё 21:104).
[9] Анфол 8:30.
[10] Аллоҳ таолога макр, хийла ва найранг каби салбий сифатларни нисбат қилиб бўлмайди. Шу боис, бу оятдаги кайд иборасига “режа” деб маъно бердик. Араб тилида ёмонликка қарши берилган жазога ҳам айнан ўша қилинган ёмонликнинг номи берилади.Бу Тавба 9:54 оятда намоён бўлади. Бу қоидага кўра, оятга “Аллоҳ уларнинг хийлалари учун жазолайди” деб маъно берса ҳам бўлади. Демак, бу каби оятларга “Аллоҳ макр қилади” ёки “Аллоҳ хийла қилади” деб эмас, Аллоҳ уларнинг хийлаларига қарши режа тузади, деб ёки “Аллоҳ кофирларнинг режаларини барбод қилади, деб маъно бериш керак. Исломга, Қуръонга ва мусулмонларга қарши режа ва хийла қилаётган кофир кимсаларнинг режаларини Аллоҳ барбод қилиб юборади (Анфол 8:18). Аллоҳ динини ҳимоя қиладиган фидокорларни доимо чиқариб туради (Моида 5:54).
