- Жин сураси[1]
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ
Яхшилиги, эзгулик ва неъмати чексиз-Аллоҳ номи билан.
قُلْ أُوحِيَ إِلَيَّ أَنَّهُ اسْتَمَعَ نَفَرٌ مِنَ الْجِنِّ فَقَالُوا إِنَّا سَمِعْنَا قُرْآنًا عَجَبًا
- (Эй Муҳаммад!) Менга қуйидагилар ваҳий қилинди деб айт: “Бир гуруҳ жинлар[2] Қуръонни тингладилар. кейин, (бошқаларига) шундай дедилар: “Биз ажойиб[3] Қуръон тингладик.[4]”
يَهْدِي إِلَى الرُّشْدِ فَآمَنَّا بِهِ ۖ وَلَنْ نُشْرِكَ بِرَبِّنَا أَحَدًا
- У тўғриликкка/етукликка[5] бошлар экан. Энди, Унга ишондик; Роббимизга ҳеч кимни шерик қилмаймиз.
وَأَنَّهُ تَعَالَىٰ جَدُّ رَبِّنَا مَا اتَّخَذَ صَاحِبَةً وَلَا وَلَدًا
- Ўзига хотин ҳам фарзанд ҳам тутмаган Раббимизнинг мақоми олий (экан).
وَأَنَّهُ كَانَ يَقُولُ سَفِيهُنَا عَلَى اللَّهِ شَطَطًا
- Орамиздаги аҳмоқ (Иблис) эса, Аллоҳ ҳақида бўлмағур гаплар гапириб юрган экан.
وَأَنَّا ظَنَنَّا أَنْ لَنْ تَقُولَ الْإِنْسُ وَالْجِنُّ عَلَى اللَّهِ كَذِبًا
- Биз эса, инсонлар ҳам жинлар ҳам Аллоҳ ҳақида умуман ёлғон гапирмайди, деб ўйлар эканмиз.
وَأَنَّهُ كَانَ رِجَالٌ مِنَ الْإِنْسِ يَعُوذُونَ بِرِجَالٍ مِنَ الْجِنِّ فَزَادُوهُمْ رَهَقًا
- Инсон тоифасидаги бир қанча кишилар жин тоифасидаги бир қанча жинларга сиғиниб, уларни жуда ҳам ҳаддан ошириб юборган.
وَأَنَّهُمْ ظَنُّوا كَمَا ظَنَنْتُمْ أَنْ لَنْ يَبْعَثَ اللَّهُ أَحَدًا
- Улар ҳам сизлар каби, энди Аллоҳ ҳеч кимни элчи қилиб юбормайди, деб ўйлашган эди.
وَأَنَّا لَمَسْنَا السَّمَاءَ فَوَجَدْنَاهَا مُلِئَتْ حَرَسًا شَدِيدًا وَشُهُبًا
- Биз осмонга чиқмоқчи бўлдик, лекин уни кучли муҳофазачилар ва ёруқлик нурлари билан тўлдириб қўйилганини кўрдик.
وَأَنَّا كُنَّا نَقْعُدُ مِنْهَا مَقَاعِدَ لِلسَّمْعِ ۖ فَمَنْ يَسْتَمِعِ الْآنَ يَجِدْ لَهُ شِهَابًا رَصَدًا
- Биз илгари осмонни эшитса бўладиган ерларда[6] ўтирар эдик. Энди, ким эшитишга уринса, уни кузатиб турган бир ёруқлик нурга дучор бўлади[7].
وَأَنَّا لَا نَدْرِي أَشَرٌّ أُرِيدَ بِمَنْ فِي الْأَرْضِ أَمْ أَرَادَ بِهِمْ رَبُّهُمْ رَشَدًا
- Ер юзидагиларга ёмонлик ирода қилинганми ёки Робби уларни камолотга эриштиришни хоҳлаганми, биз буни тушунмаётган эдик.
وَأَنَّا مِنَّا الصَّالِحُونَ وَمِنَّا دُونَ ذَٰلِكَ ۖ كُنَّا طَرَائِقَ قِدَدًا
- Ўзимизга келсак, орамизда яхшиларимиз ҳам бор, яхши эмасларимиз ҳам бор. Биз турли йўлларга айрилган эдик.
وَأَنَّا ظَنَنَّا أَنْ لَنْ نُعْجِزَ اللَّهَ فِي الْأَرْضِ وَلَنْ نُعْجِزَهُ هَرَبًا
- Шуни аниқ билдикки, биз асло Аллоҳни ерда ожиз қолдиролмас эканмиз, бошқа жойга қочсак ҳам асло ожиз қолдира олмас эканмиз.
وَأَنَّا لَمَّا سَمِعْنَا الْهُدَىٰ آمَنَّا بِهِ ۖ فَمَنْ يُؤْمِنْ بِرَبِّهِ فَلَا يَخَافُ بَخْسًا وَلَا رَهَقًا
- Биз ўша раҳнамо-қўлланмани (Қуръонни) тинглаган вақтимизда унга ишондик. Ким Роббига ишонса, энди у ажринини камайиб қолишидан ва зулмга учраб қолишдан қўрқмайди.
وَأَنَّا مِنَّا الْمُسْلِمُونَ وَمِنَّا الْقَاسِطُونَ ۖ فَمَنْ أَسْلَمَ فَأُولَٰئِكَ تَحَرَّوْا رَشَدًا
- Орамизда мусулмон жинлар ҳам бор, (Исломдан) адашганлар ҳам бор. Ким мусулмон бўлса, ана шулар тўғри йўлни танлаган бўлади.
وَأَمَّا الْقَاسِطُونَ فَكَانُوا لِجَهَنَّمَ حَطَبًا
- Адашганлар эса, жаҳаннамга ўтин бўлади.
وَأَنْ لَوِ اسْتَقَامُوا عَلَى الطَّرِيقَةِ لَأَسْقَيْنَاهُمْ مَاءً غَدَقًا
- Агар (ҳақ) йўлда тўғри юрсалар эди, уларни мўл-кўл сув ила “суғориб”[8] қўяр эдик.
لِنَفْتِنَهُمْ فِيهِ ۚ وَمَنْ يُعْرِضْ عَنْ ذِكْرِ رَبِّهِ يَسْلُكْهُ عَذَابًا صَعَدًا
- Уларни ўша нарсада имтиҳон қиламиз деб (шундай қилардик). Кимки Роббининг зикридан (Қуръондан) юз ўгирса, уни борган сари ортадиган азобга солади[9].
وَأَنَّ الْمَسَاجِدَ لِلَّهِ فَلَا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَدًا
- Масжидлар Аллоҳга тегишли! Аллоҳ билан биргаликда ҳеч кимга дуо қилманглар![10]
وَأَنَّهُ لَمَّا قَامَ عَبْدُ اللَّهِ يَدْعُوهُ كَادُوا يَكُونُونَ عَلَيْهِ لِبَدًا
- Аллоҳнинг бандаси (Муҳаммад) Аллоҳга дуо қилгани турганида, жинлар уни тепасида ҳудди бир-бирига киришиб кетадигандек бўлиб йиғилишди.
قُلْ إِنَّمَا أَدْعُو رَبِّي وَلَا أُشْرِكُ بِهِ أَحَدًا
- Айт: “Мен фақатгина Роббимга дуо қиламан, дуода унга ҳеч кимни қўшмайман.”
قُلْ إِنِّي لَا أَمْلِكُ لَكُمْ ضَرًّا وَلَا رَشَدًا
- Айт: “Мен сизларга на бир зарар беришга ва на сизларни тўғри йўлга солишга ҳам эга эмасман.”
قُلْ إِنِّي لَنْ يُجِيرَنِي مِنَ اللَّهِ أَحَدٌ وَلَنْ أَجِدَ مِنْ دُونِهِ مُلْتَحَدًا
- Айт: “Аллоҳдан (келадиган азобдан мени) ҳеч ким сақлаб қололмайди. Мен Ундан бошқа паноҳгоҳ ҳам тополмайман.
إِلَّا بَلَاغًا مِنَ اللَّهِ وَرِسَالَاتِهِ ۚ وَمَنْ يَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَإِنَّ لَهُ نَارَ جَهَنَّمَ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا
- (Вазифам) Аллоҳдан келган (ваҳий)ни етқазиб қўйиш, холос. Ким Аллоҳ ва Росулига қарши чиқса, Унга аниқ жаҳаннам ўти бор, унда ўлимсиз – мангу қоладилар.
حَتَّىٰ إِذَا رَأَوْا مَا يُوعَدُونَ فَسَيَعْلَمُونَ مَنْ أَضْعَفُ نَاصِرًا وَأَقَلُّ عَدَدًا
- Бу кабилар ўзларига таҳдид қилинган (азоб)ни кўришганида, кимни ёрдамчиси кучсиз ва оз эканини билиб оладилар”.
قُلْ إِنْ أَدْرِي أَقَرِيبٌ مَا تُوعَدُونَ أَمْ يَجْعَلُ لَهُ رَبِّي أَمَدًا
- Айт: “Сизларга таҳдид қилинган (азоб) яқинми ёки, Роббим унга муддат белгилайдими,- билмайман.
عَالِمُ الْغَيْبِ فَلَا يُظْهِرُ عَلَىٰ غَيْبِهِ أَحَدًا
- Ғайбни (махфий нарсаларни) У билади. У Ўз ғайбини ҳеч кимга ошкор қилмайди.
إِلَّا مَنِ ارْتَضَىٰ مِنْ رَسُولٍ فَإِنَّهُ يَسْلُكُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ رَصَدًا
- Фақатгина Ўзи рози бўлган элчига (ошкор қилади). Ўшанда у(элчи)ни олдига ва орқасига кузатувчи (фаришта)лар қўяди.[11]
لِيَعْلَمَ أَنْ قَدْ أَبْلَغُوا رِسَالَاتِ رَبِّهِمْ وَأَحَاطَ بِمَا لَدَيْهِمْ وَأَحْصَىٰ كُلَّ شَيْءٍ عَدَدًا
- Токи, (фаришталар унга) Роббинг хабарларини етказиб келганини, уларни ёнидаги (ваҳий)ни тўлиқ англаб етганини ва ҳар бирини бирма-бир тушиниб олганини (элчи) билиб олсин[12].
[1] Жин сураси, Маккада тушган, 28 оят. тушиш тартиби 40, ёзилиш тартиби 72.
[2] Жин – барча кўринмас мавжудотнинг умумий номидир. Уларнинг барчаси имтиҳон учун яратилган.
[3] Яъни, лол қолдирадиган, ҳайрон қилиб қўядиган.
[4] Аҳқоф 46/29-32-оятлар бу ходисани бир қисмини баён қилади ҳамда, жинлар Тавротдан ҳам хабари борлиги билдирилади.
[5] رشد – етуклик, камолот, балогат, ҳам ақлан ҳам жисмонан етуклик.
[6] Бу ҳақда бошқа маълумот олиш учун Соффат 37/7-10 орасидаги ва Шуаро 26/212 оятларга қаранг.
[7] Шайтонлар ва жинлар самога чиқа олмаслиги ҳақидаги ўхшаш оятлар: Ҳижр 15/17, Соффат 37/7-9, Мулк 67/5.
[8] Мўл-кўл сув ила суғориш кенг ризқдан киноядир.
[9] Қуръондан юз ўгирган, унга бепарволик қилган кимсалар учун қилинган илоҳий таҳдид учун ўхшаш оятлар учун қаранг: Тоҳа 20/124, Зухруф 43/36, Муддассир 74/17.
[10] Маълумки, яҳудий ва ҳристианлар ўзларининг ибодатхоналарига киришганида Аллоҳга ширк келтириб, Ундан бошқасига илтижо қиладилар, бошқаларни ўзларига шафоатчи деб қабул қиладилар, бошқаларга дуо қиладилар. Аллоҳ таоло, Муҳаммад алайҳиссаломни бу ишларнинг барчасидан ман этди. Айнан масжидларда ширк амалидан алоҳида такидлаб қайтарилиши, ўша энг катта гуноҳни айнан холис АЛлоҳга ибодат ва илтижо қилинадиган жойларда амалга оширилиши гуноҳни яна ҳам катталашиб кетиши ва оқибати яна ҳам хатарли бўлишига ишорат қилади. Бу худди, адолат ўрнатилсин деб барпо қилинган жойларда зулм қилинаётган, жиноятга қарши курашилсин деб ташкил қилинган жойларда жиноят содир этилаётган аҳволларга ўхшайди.
[11] Шуаро 26/210-212 оятларга қаранг.
[12] Шайтонлар осмоннинг биринчи қаватидан қувилгани учун (Соффат 37/6-10) Малаъи Аълода, яъни юлдузлар жойлашган биринчи самода сақланиб туриладиган Аллоҳнинг сўзларига тега олмайдилар (Воқеа 56/75-80). Бу оятлардан бизга шу нарса маълум бўладики; оятлар Муҳаммад алайҳиссаломга нозил бўлиши жараёнида шайтонлардан қаттиқ ҳимоя қилиниб нозил қилинар экан. Нозил бўлганидан кейин эса, оятларни тинглашларида ҳеч қандай монеълик қолмас экан. Шайтонлар самодан оятларни эшитиб ёки Лавҳул-Маҳфуздан кўриб олиб инсонлар ва жинларга ўзгартирган ҳолда етказа олмаслиги ва Муҳаммад алайҳиссаломга нозил бўлиш жараёнида ҳам унга шайтонлар яқинлаша олмаслиги ҳам маълум бўлди. Энди, оятлар тамомийла нозил бўлиб якун топганидан кейин ҳам шайтонлар биз ўқиётган оятарни бузиб ўқиб қўйишимизга, маъноларини алмаштириб қўйишимизга ва унга амал қилмай қолишимизга васваса қилиб қўймаслиги учун Қуръон ўқиётганда қувилган шайтондан Аллоҳга сиғиниб паноҳ сўрашимиз буюрилган (Наҳл 16/98).
