- Нуҳ сураси[1]
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ
Яхшилиги чексиз, эзгулик ва неъмат улашувчи – Аллоҳ номи билан.
71:1
إِنَّا أَرْسَلْنَا نُوحًا إِلَىٰ قَوْمِهِ أَنْ أَنْذِرْ قَوْمَكَ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِيَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ
“Аламли азоб келишидан олдин уларни огоҳлантир”, деб, Нуҳни ўз қавмига Биз элчи қилиб юбордик.
71:2
قَالَ يَا قَوْمِ إِنِّي لَكُمْ نَذِيرٌ مُبِينٌ
(Нуҳ) айтдики: “Эй халқим! албатта, мен сизлар учун очиқ-ойдин огоҳлантирувчиман.
71:3
أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاتَّقُوهُ وَأَطِيعُونِ
Аллоҳга ибодат қилинглар[2], Унга қарши чиқишдан сақланинглар ва менга итоат қилинглар!
71:4
يَغْفِرْ لَكُمْ مِنْ ذُنُوبِكُمْ وَيُؤَخِّرْكُمْ إِلَىٰ أَجَلٍ مُسَمًّى ۚ إِنَّ أَجَلَ اللَّهِ إِذَا جَاءَ لَا يُؤَخَّرُ ۖ لَوْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ
Шунда, У баъзи гуноҳларингизни кечиради[3] ва сизларни белгиланган муддатгача яшатади. Аниқки, Аллоҳнинг (белгилаб қўйган) муддати келганида кечиктирилмайди, агар билсангиз эди”[4]
71:5
قَالَ رَبِّ إِنِّي دَعَوْتُ قَوْمِي لَيْلًا وَنَهَارًا
(Нуҳ) айтди: “Эй Роббим! Мен халқимни кечаю кундуз (Сенга) даъват қилдим.
71:6
فَلَمْ يَزِدْهُمْ دُعَائِي إِلَّا فِرَارًا
Бироқ, даъватим уларга фақат нафрат орттирди.
71:7
وَإِنِّي كُلَّمَا دَعَوْتُهُمْ لِتَغْفِرَ لَهُمْ جَعَلُوا أَصَابِعَهُمْ فِي آذَانِهِمْ وَاسْتَغْشَوْا ثِيَابَهُمْ وَأَصَرُّوا وَاسْتَكْبَرُوا اسْتِكْبَارًا
Токи Сен уларни кечирасан деб, уларни ҳар сафар даъват қилганимда, улар бармоқларини қулоқларига тиқдилар, кийимларига буркандилар, (кофирликда) тираниб туриб олдилар ва ўзларини жуда катта тутдилар.
71:8
ثُمَّ إِنِّي دَعَوْتُهُمْ جِهَارًا
Кейин, уларни очиқ даъват қилдим.
71:9
ثُمَّ إِنِّي أَعْلَنْتُ لَهُمْ وَأَسْرَرْتُ لَهُمْ إِسْرَارًا
Кейин, уларга ҳам ошкора эълон қилдим, яшириниб ҳам гапирдим.
71:10
فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كَانَ غَفَّارًا
Кейин, шундай дедим: “Роббингиздан кечирим сўранглар, чунки, У жуда кечиримлидир.”
71:11
يُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَيْكُمْ مِدْرَارًا
Шунда, У сизларга мўл-кўл/баракатли ёмғир ёғдиради.
71:12
وَيُمْدِدْكُمْ بِأَمْوَالٍ وَبَنِينَ وَيَجْعَلْ لَكُمْ جَنَّاتٍ وَيَجْعَلْ لَكُمْ أَنْهَارًا
Сизларга мол-давлат ва фарзандлар билан ёрдам беради, сизларга боғ-роғлар беради ва сизлар учун анҳорлар оқизиб қўяди.
71:13
مَا لَكُمْ لَا تَرْجُونَ لِلَّهِ وَقَارًا
Сизларга нима бўлди экан, нима учун Аллоҳга муносиб равишда ҳурмат кўрсатишни хоҳламаяпсизлар-а?!
71:14
وَقَدْ خَلَقَكُمْ أَطْوَارًا
Ҳолбуку, У сизларни турли босқичлардан ўтказиб яратди.
71:15
أَلَمْ تَرَوْا كَيْفَ خَلَقَ اللَّهُ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ طِبَاقًا
Аллоҳ етти осмонни қандай қилиб бир-бирига мос яратганини кўрмадингизми?
71:16
وَجَعَلَ الْقَمَرَ فِيهِنَّ نُورًا وَجَعَلَ الشَّمْسَ سِرَاجًا
У, осмонлар ичра ойни (ер учун) нур, қуёшни эса чироқ қилди.
71:17
وَاللَّهُ أَنْبَتَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ نَبَاتًا
Аллоҳ сизларни (отангизни) ердан ўсимликни ундиргандек ундирди[5].
71:18
ثُمَّ يُعِيدُكُمْ فِيهَا وَيُخْرِجُكُمْ إِخْرَاجًا
Кейин, сизларни тупроққа қайтаради[6] ва сўнг сизларни қайтадан (ердан тирилтириб) чиқаради.
71:19
وَاللَّهُ جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ بِسَاطًا
Аллоҳ сизларга ерни тўшаб берди.
71:20
لِتَسْلُكُوا مِنْهَا سُبُلًا فِجَاجًا
Токи, ундаги кенг йўллардан юриб ўтасизлар” (деб айтим).
71:21
قَالَ نُوحٌ رَبِّ إِنَّهُمْ عَصَوْنِي وَاتَّبَعُوا مَنْ لَمْ يَزِدْهُ مَالُهُ وَوَلَدُهُ إِلَّا خَسَارًا
(Нуҳ яна) шундай деди: “Эй Роббим! Улар менга қарши чиқиб, мол-мулки ва бола-чақаси ўзига фақат зиён орттирадиган кишига эргашдилар,
71:22
وَمَكَرُوا مَكْرًا كُبَّارًا
Улар ниҳоятда катта тузоқ қурдилар.
71:23
وَقَالُوا لَا تَذَرُنَّ آلِهَتَكُمْ وَلَا تَذَرُنَّ وَدًّا وَلَا سُوَاعًا وَلَا يَغُوثَ وَيَعُوقَ وَنَسْرًا
Яна, улар: “Илоҳларингиздан асло воз кечманглар. Айниқса, Вадъдан, Суваъдан, Яғусъдан, Яъуқ ва Насръдан”, дедилар.
71:24
وَقَدْ أَضَلُّوا كَثِيرًا ۖ وَلَا تَزِدِ الظَّالِمِينَ إِلَّا ضَلَالًا
Улар кўпчиликни адаштириб юборди. Роббим! Сен шу золимларга фақат залолат (муваффақиятсизлик) орттир!”[7]
71:25
مِمَّا خَطِيئَاتِهِمْ أُغْرِقُوا فَأُدْخِلُوا نَارًا فَلَمْ يَجِدُوا لَهُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَنْصَارًا
Улар ўзларининг хатолари туфайли (сувга) чўктирилди. Энди, жаҳаннамга киргизилади. Ўшанда, улар ўзларига Аллоҳдан бошқа ёрдамчилар топа олмаган.
71:26
وَقَالَ نُوحٌ رَبِّ لَا تَذَرْ عَلَى الْأَرْضِ مِنَ الْكَافِرِينَ دَيَّارًا
Нуҳ шундай деди: “Роббим! Бу ерда бирорта ҳам давр сурадиган кофир қўймагин.
71:27
إِنَّكَ إِنْ تَذَرْهُمْ يُضِلُّوا عِبَادَكَ وَلَا يَلِدُوا إِلَّا فَاجِرًا كَفَّارًا
Чунки, уларни тек қўйсанг, бандаларингни адаштириб юборар экан. Булар фақат аҳлоқсиз, нонкўр (ишлар) қиладилар[8].
71:28
رَبِّ اغْفِرْ لِي وَلِوَالِدَيَّ وَلِمَنْ دَخَلَ بَيْتِيَ مُؤْمِنًا وَلِلْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَلَا تَزِدِ الظَّالِمِينَ إِلَّا تَبَارًا
Роббим! Мени, ота-онамни, уйимга мўмин бўлиб кирганларни[9], мўмин эркак ва мўмина аёлларни ҳам мағфират қил, золимларга ҳалокатдан бошқа нарса орттирмагин[10].”
[1] Нуҳ сураси,Маккадда тушган, 28 оят. Тушиш тартиби 71, ёзилиш тартиби ҳам 71.
[2] Яъни, Аллоҳнинг амрига итоат қилинглар, буйруқларини сўзсиз бажаринглар.
[3] Инсон тавба қилиб Аллоҳга ибодат қилгани сабабли у билан Аллоҳ ўртасидаги баъзи гуноҳлари кечирилади.Инсонлар билан ўртасида содир этилган жиноятлари кечирилиши учун, бировга қилган ҳақсизликларини тузатиши керак. Чунки, тавбанинг ислоҳ деган шарти бор (Оли Имрон 3/89, Нисо 4/142). .
[4] Ажал масаласида қўшимча маълумот учун Анъом 6/2 оятга ва изоҳига қаранг.
[5] Инсониятнинг отаси, илк яратилган инсон яъни, Одам алайҳиссалом ердан яратилган (Сажда 32/7, Сод 38/71). Бу оятда у қандай яратилгани баён қилиинмоқда. Ўхшаш оятлар. Ҳуд 11/61, Нажм 53/32.
[6] Демак, қиёматда қайта тирилишдан олдин барча инсонларнинг жасадлари мутлақо тупроққа қоришиб кетади, инсоннинг суякларидан асар ҳам қолмайди. Шундан кейин, яна соф тупроқдан барча инсонларни қайта яатади. Инсониларни қиёматда қайта тирилиши худди Одам атонинг илк яратилиши каби бўлади (Анбиё 21/104).
[7] Залолат калимасига баъзан муваффақиятсизлик, ишларини юрушмаслиги, мақсадига эриша олмаслик каби маънолар ҳам берилади. Демак, Нуҳ алайҳиссалом ўз қавмига маънавий залолат тиламаган. Балки, ўзига қарши тузган салбий режалари ҳамда, қурган тузоқлари амалга ошмаслигини, улар ўз мақсадларига ета олмаслигини тилаган бўлиши мумкин.
[8] Араб тилидаги “валад/таваллада” феълидан бола туғиш ёки бир ишни пайдо қилиш деган иккита фарқли маъно чиқади. Агар бу оятдаги “ялид” феълида “туғиш” деб маъно берилган тақдирда ҳам, ундан бир болани дунёга келтиришдан бошқа маъно чиқмайди дегани эмас. Чунки, ҳатто ўзбек тилида ҳам “туғди/туғади” сўзи кўчма маънода бир нарсани кўпайиши ва шу каби бошқа маъноларга ҳам далолат қилади. Агар “туғади” ёки “туғилади” деб маъно берилса, Нуҳ алайҳиссалом қавмидан кейин дунёга қандай зурриёд келишидан хабардор экани, бу билан у ғайбдан хабардор экани иддао қилинган бўлади.
[9] уйимга мўмин бўлиб кирган деганда, ўз оила-аъзолари орасидан фақатгина мўминларни ҳаққига дуо қилган бўлаид. Оиламдаги кофирлардан бошқаларни дегандан кўра, оиламдаги мўминларни деб фасоҳат билан дуо қилган. Чунки, унинг аёли ва бир ўғли кофир бўлиб ўлган (Ҳуд 11/35-47, Таҳрим 66/1). Бир пайғамбарнинг ўғли, отаси, ёки аёли бўлиши уни мўмин бўлишига, охиратда нажот топиб жаннатга киришга кифоя қилмайди. Чунки, имон ва ама ҳар кимнинг ўзи учун бериладиган неъматдир. Барча пайғамбарларнинг вазифаси фақат етказиб қўйиш бўлган, холос. Уларга эргашган умматларнинг ҳам вазифаси фақат етказиш. Ҳидоят Аллоҳдан.
[10] Нуҳ алайҳиссалом бу дуони Ҳуд 11/36-37 оятда билдирилган ваҳий келганидан кейин дуо қилгани маълум бўлади. Нуҳ пайғамбар ҳақида қўшимча маълумот учун қаранг: Ҳуд 11/25/47.
