- ИБРОҲИМ сураси[1]
بسم الله الرحمن الرحيم
Яхшилиги чексиз, эзгулик ва неъмат улашувчи – Аллоҳ номи билан.
14:1
الَر كِتَابٌ أَنزَلْنَاهُ إِلَيْكَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِ رَبِّهِمْ إِلَى صِرَاطِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ {1}
Алиф! Лам! Ро![2] (Эй Муҳаммад!) Биз бу китобни сенга нозил қилдикки, сабаби – Раббининг изни (кўрсатмаси) ила, инсонларни зулматлардан нурга – азиз ва мақтовга сазовор зотнинг йўлига олиб чиқасан.
14:2
اللّهِ الَّذِي لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأَرْضِ وَوَيْلٌ لِّلْكَافِرِينَ مِنْ عَذَابٍ شَدِيدٍ {2}
Осмонлар ва ердаги нарсалар Аллоҳга тегишлидир. Қаттиқ азоб дастидан кофирлик қилувчиилар ҳолига вой!
14:3
الَّذِينَ يَسْتَحِبُّونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا عَلَى الآخِرَةِ وَيَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ اللّهِ وَيَبْغُونَهَا عِوَجًا أُوْلَـئِكَ فِي ضَلاَلٍ بَعِيدٍ {3}
Улар – дунё ҳаётини охират ҳаётидан устун қўяди, (инсонларни) Аллоҳнинг йўлидан тўсади ва у йўлни эгри қилишга уринади.
14:4
وَمَا أَرْسَلْنَا مِن رَّسُولٍ إِلاَّ بِلِسَانِ قَوْمِهِ لِيُبَيِّنَ لَهُمْ فَيُضِلُّ اللّهُ مَن يَشَاء وَيَهْدِي مَن يَشَاء وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ {4}
Биз ҳар бир элчини ўз халқи тилида юбордикки, токи улар (рисолатни) тушинтириб берсинлар. Аллоҳ ундан кейин адашишни хоҳлаганни адаштиради, ҳидоятни хоҳлаганни ҳидоят қилади. У азиздир, тўғри қарор берувчидир[3].
14:5
وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مُوسَى بِآيَاتِنَا أَنْ أَخْرِجْ قَوْمَكَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَذَكِّرْهُمْ بِأَيَّامِ اللّهِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لآيَاتٍ لِّكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ {5}
Шубҳасизки, «Қавмингни зулматлардан нурга олиб чиқ ва уларга Аллоҳнинг кунларини эслат»- деб, Мусони оятларимиз билан бирга юборганмиз. Албатта, сабр-бардош қилувчилар ва (неъматларни) қадрига етувчилар учун бунда оят-намуналар бор.
14:6
وَإِذْ قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ اذْكُرُواْ نِعْمَةَ اللّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ أَنجَاكُم مِّنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَسُومُونَكُمْ سُوءَ الْعَذَابِ وَيُذَبِّحُونَ أَبْنَاءكُمْ وَيَسْتَحْيُونَ نِسَاءكُمْ وَفِي ذَلِكُم بَلاء مِّن رَّبِّكُمْ عَظِيمٌ {6}
Бир куни Мусо қавмига шундай деди: “Аллоҳни сизга берган неъматини ёдда тутинглар – ўшанда У сизларни Фиръавн хонадонидан қутқариб қолган. Улар сизларга ёмон азоб берар, ўғилларингизни ўлдириб, аёл-қизларингизни тирик қолдирар эди. Ана ўша (қутқариш)да яратган Эгангиз тарафидан (берилган) улуғ неъмат бор.
14:7
وَإِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ لَئِن شَكَرْتُمْ لأَزِيدَنَّكُمْ وَلَئِن كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِي لَشَدِيدٌ {7}
Ўшанда яратган Эгангиз: “Агар қадрига етсангиз/шукр қилсангиз, албатта сизларга (неъматимни) зиёда қиламан. Агар нонкўрлик қилсангиз, албатта, азобим қаттиқдир”, деб эълон қилган эди.
14:8
وَقَالَ مُوسَى إِن تَكْفُرُواْ أَنتُمْ وَمَن فِي الأَرْضِ جَمِيعًا فَإِنَّ اللّهَ لَغَنِيٌّ حَمِيدٌ {8}
Мусо яна шундай деган: “Агар сиз ва ер юзидагиларнинг барчаси нонкўрлик қилган тақдирда ҳам, Аллоҳни ҳеч кимга эҳтиёжи йўқдир, мақтовга сазовордир.
14:9
أَلَمْ يَأْتِكُمْ نَبَأُ الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ قَوْمِ نُوحٍ وَعَادٍ وَثَمُودَ وَالَّذِينَ مِن بَعْدِهِمْ لاَ يَعْلَمُهُمْ إِلاَّ اللّهُ جَاءتْهُمْ رُسُلُهُم بِالْبَيِّنَاتِ فَرَدُّواْ أَيْدِيَهُمْ فِي أَفْوَاهِهِمْ وَقَالُواْ إِنَّا كَفَرْنَا بِمَا أُرْسِلْتُم بِهِ وَإِنَّا لَفِي شَكٍّ مِّمَّا تَدْعُونَنَا إِلَيْهِ مُرِيبٍ {9}
(Эй қавмим!) Сизга ўзингиздан олдинги ва кейингиларнинг – Нуҳ, Од ва Самуд қавмининг хабари келмадими? Кейингиларни Аллоҳдан бошқаси билмайди. Уларга юборилган элчилар аниқ-равшан далиллар билан келган эди, қавми эса, қўлларини оғзиларига қўйиб: «Сизлар у билан элчи бўлиб юборилган нарсани тан олмаймиз. Бизга даъват қилаётган нарсангиз ҳақида шубҳа-гумондамиз», дедилар.
14:10
قَالَتْ رُسُلُهُمْ أَفِي اللّهِ شَكٌّ فَاطِرِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ يَدْعُوكُمْ لِيَغْفِرَ لَكُم مِّن ذُنُوبِكُمْ وَيُؤَخِّرَكُمْ إِلَى أَجَلٍ مُّسَـمًّى قَالُواْ إِنْ أَنتُمْ إِلاَّ بَشَرٌ مِّثْلُنَا تُرِيدُونَ أَن تَصُدُّونَا عَمَّا كَانَ يَعْبُدُ آبَآؤُنَا فَأْتُونَا بِسُلْطَانٍ مُّبِينٍ {10}
Уларга юборилган элчилар: «Осмонлар ва ерни яратувчиси – Аллоҳ ҳақида шак-шубҳа бўлар эканми? Ахир, У гуноҳларингиздан бир қисмини кечириш учун ҳамда сизларни белгиланган ажалгача кечиктириб туриш учун чақиряпти», деди. Улар эса: “Сизлар биз каби башар бўла туриб, ота-боболаримиз сиғиниб келган нарсадан бизни тўсмоқчи бўляпсиз. Ундай бўлса, бизга очиқ ҳужжат келтиринг”, дедилар.
14:11
قَالَتْ لَهُمْ رُسُلُهُمْ إِن نَّحْنُ إِلاَّ بَشَرٌ مِّثْلُكُمْ وَلَـكِنَّ اللّهَ يَمُنُّ عَلَى مَن يَشَاء مِنْ عِبَادِهِ وَمَا كَانَ لَنَا أَن نَّأْتِيَكُم بِسُلْطَانٍ إِلاَّ بِإِذْنِ اللّهِ وَعلَى اللّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ {11}
Элчилари уларга шундай деган: “(Тўғри.) Биз сиз каби башармиз, холос. Лекин, Аллоҳ Ўзи муносиб билган қулига яхшилик қилади. Аллоҳнинг рухсатисиз сизларга ҳужжат келтиришимиз мумкин эмас. Мўминлар фақат Аллоҳга суяниб-таянсин.
14:12
وَمَا لَنَا أَلاَّ نَتَوَكَّلَ عَلَى اللّهِ وَقَدْ هَدَانَا سُبُلَنَا وَلَنَصْبِرَنَّ عَلَى مَا آذَيْتُمُونَا وَعَلَى اللّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُتَوَكِّلُونَ {12}
У ростдан ҳам бизга йўлларимизни кўрсатиб берган бўлса, нима учун биз Аллоҳга суяниб-таянмас эканмиз? Бизга бераётган озорингизга нисбатан бардош қиламиз. Суянмоқчи бўлганлар Аллоҳга суяниб-таянсин” (деди элчилар ўз қавмларига).
14:13
وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُواْ لِرُسُلِهِمْ لَنُخْرِجَنَّـكُم مِّنْ أَرْضِنَآ أَوْ لَتَعُودُنَّ فِي مِلَّتِنَا فَأَوْحَى إِلَيْهِمْ رَبُّهُمْ لَنُهْلِكَنَّ الظَّالِمِينَ {13}
Қарши чиққанлар ўзларига юборилган элчиларга шундай деган: «Ё сизларни юртимиздан чиқариб юборамиз, ёки бизни миллатимизга – диний яшаш тарзимизга қайтасиз.» Шунда яратган Эгаси элчиларга шундай ваҳий қилган: “Албатта, ўша золимларни ҳалок қиламиз.
14:14
وَلَنُسْكِنَنَّـكُمُ الأَرْضَ مِن بَعْدِهِمْ ذَلِكَ لِمَنْ خَافَ مَقَامِي وَخَافَ وَعِيدِ {14}
Ва улардан кейин ўша юртга сизларни жойлаштирамиз. Бу ваъда – Мақомимдан ҳам қўрққан, огоҳлантиришимдан ҳам қўрққанлар учундир.” (деди Аллоҳ)
14:15
وَاسْتَفْتَحُواْ وَخَابَ كُلُّ جَبَّارٍ عَنِيدٍ {15}
Элчилар фатҳ истадилар. (Фатҳ келганида) барча жабр қилувчи-золим ва қайсар-диктатор зиён кўриб-паришон бўлди.
14:16
مِّن وَرَآئِهِ جَهَنَّمُ وَيُسْقَى مِن مَّاء صَدِيدٍ {16}
У азоб ортидан жаҳаннам бор, йиринг сувдан ичирилади.
14:17
يَتَجَرَّعُهُ وَلاَ يَكَادُ يُسِيغُهُ وَيَأْتِيهِ الْمَوْتُ مِن كُلِّ مَكَانٍ وَمَا هُوَ بِمَيِّتٍ وَمِن وَرَآئِهِ عَذَابٌ غَلِيظٌ {17}
Уни ютмоқчи бўлади-ю, юта олмайди. Унга ҳар тарафдан ўлим келади-ю, ўлмайди. Унинг ортидан оғир азоб бор.
14:18
مَّثَلُ الَّذِينَ كَفَرُواْ بِرَبِّهِمْ أَعْمَالُهُمْ كَرَمَادٍ اشْتَدَّتْ بِهِ الرِّيحُ فِي يَوْمٍ عَاصِفٍ لاَّ يَقْدِرُونَ مِمَّا كَسَبُواْ عَلَى شَيْءٍ ذَلِكَ هُوَ الضَّلاَلُ الْبَعِيدُ {18}
Яратган Эгасига қарши чиққан/кофирларнинг аҳволи шунга ўхшайди: Уларнинг қилган ишлари бўронли кунда шамол совуриб кетган бир тўда кулдир – қилган касбларидан ҳеч нарсага эга бўлмайди. Ана шу қаттиқ адашишдир.
14:19
أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللّهَ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ بِالْحقِّ إِن يَشَأْ يُذْهِبْكُمْ وَيَأْتِ بِخَلْقٍ جَدِيدٍ {19}
Аллоҳ осмонлар ва ерни ҳақиқий борлиқ қилиб яратганини кўрмадингми? Агар У керак деб билса, сизларни кетказиб, (ўрнингизга) янги халқ келтириб қўяди.
14:20
وَمَا ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ بِعَزِيزٍ {20}
Бу Аллоҳга қийин эмас.
14:21
وَبَرَزُواْ لِلّهِ جَمِيعًا فَقَالَ الضُّعَفَاء لِلَّذِينَ اسْتَكْبَرُواْ إِنَّا كُنَّا لَكُمْ تَبَعًا فَهَلْ أَنتُم مُّغْنُونَ عَنَّا مِنْ عَذَابِ اللّهِ مِن شَيْءٍ قَالُواْ لَوْ هَدَانَا اللّهُ لَهَدَيْنَاكُمْ سَوَاء عَلَيْنَآ أَجَزِعْنَا أَمْ صَبَرْنَا مَا لَنَا مِن مَّحِيصٍ {21}
Уларнинг барчаси (қиёматда) Аллоҳга рўбарў бўлади. Шунда, жафокаш-заифлар ўзини катта тутган кимсаларга (қараб): «Биз сизларга эргашувчилар эдик. Энди, сизлар бизни Аллоҳнинг азобидан бирон бир шаклда қутқариб қоласизми?»- дейди. Улар: «Агар Аллоҳ бизни (жаннатий) йўлга солганида эди, сизларни ҳам (жаннатий) йўлга бошлаган бўлардик. Ҳозир дод-фарёд қилсак ҳам, бардош қилсак ҳам бари бир – қочадиган жойимиз йўқ», дейишади.
14:22
وَقَالَ الشَّيْطَانُ لَمَّا قُضِيَ الأَمْرُ إِنَّ اللّهَ وَعَدَكُمْ وَعْدَ الْحَقِّ وَوَعَدتُّكُمْ فَأَخْلَفْتُكُمْ وَمَا كَانَ لِيَ عَلَيْكُم مِّن سُلْطَانٍ إِلاَّ أَن دَعَوْتُكُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لِي فَلاَ تَلُومُونِي وَلُومُواْ أَنفُسَكُم مَّا أَنَاْ بِمُصْرِخِكُمْ وَمَا أَنتُمْ بِمُصْرِخِيَّ إِنِّي كَفَرْتُ بِمَآ أَشْرَكْتُمُونِ مِن قَبْلُ إِنَّ الظَّالِمِينَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ{22}
Иш битгач шайтон шундай дейди: «Аллоҳ сизларга тўғри сўз берган эди. Мен ҳам сўз бердим, лекин ваъдамга хилоф қилдим. Менда сизларни (гуноҳга) мажбурлашга ҳеч қандай ваколат бўлмаган. Мен сизларни фақат чақирганман, сизлар эса қабул қилгансиз. Энди мени маломат қилманг, ўзингизни маломат қилинг. Мен сизларни қутқара олмайман, сизлар ҳам мени қутқара олмайсиз. Илгари мени (Аллоҳга) шерик қилганингизни ҳам аниқ инкор қилдим – қабул қилмадим. Албатта, золимларга аламли азоб бор.»
14:23
وَأُدْخِلَ الَّذِينَ آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ تَحِيَّتُهُمْ فِيهَا سَلاَمٌ {23}
Имон келтирган ва хайрли ишларни амалга оширганлар остидан анҳорлар оқиб турадиган боғ-у бўстонларга киргизилади. Яратган Эгасининг изни ила улар унда ўлимсиз қолади. Уларнинг ундаги тилаклари «Салом!» бўлади.
14:24
أَلَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ اللّهُ مَثَلاً كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُهَا ثَابِتٌ وَفَرْعُهَا فِي السَّمَاء {24}
Аллоҳ яхши сўзга қандай мисол келтирганини кўрмадингми? У (дарахт)нинг илдизи мустаҳкам, новдалари баланддадир.
14:25
تُؤْتِي أُكُلَهَا كُلَّ حِينٍ بِإِذْنِ رَبِّهَا وَيَضْرِبُ اللّهُ الأَمْثَالَ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ {25}
Раббининг изни ила У (дарахт) ҳар доим ўз мевасини беради. Насиҳат олсинлар деб, Аллоҳ инсонларга мисоллалр келтиради.
14:26
وَمَثلُ كَلِمَةٍ خَبِيثَةٍ كَشَجَرَةٍ خَبِيثَةٍ اجْتُثَّتْ مِن فَوْقِ الأَرْضِ مَا لَهَا مِن قَرَارٍ {26}
Ёмон сўзнинг мисоли эса, ернинг устидан қўпорилган, (бир жойда) қарори йўқ ёмон дарахтга ўхшайди.
14:27
يُثَبِّتُ اللّهُ الَّذِينَ آمَنُواْ بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الآخِرَةِ وَيُضِلُّ اللّهُ الظَّالِمِينَ وَيَفْعَلُ اللّهُ مَا يَشَاء {27}
(Чин) мўминларни Аллоҳ ўша ўзгармас сўз билан дунёда ҳам охиратда ҳам мустаҳкам ушлаб қолади[4]. Аллоҳ ҳақсизлик қилувчи-золимларни залолатда қолдиради. Аллоҳ Ўзи муносиб билганини қилади.
14:28
أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ بَدَّلُواْ نِعْمَةَ اللّهِ كُفْرًا وَأَحَلُّواْ قَوْمَهُمْ دَارَ الْبَوَارِ {28}
Аллоҳнинг (Имон ва Ислом) неъматини куфрга алмаштирган ва ўз халқини ҳалокат юртига етаклаган кимсаларни кўрмадингми?.
14:29
جَهَنَّمَ يَصْلَوْنَهَا وَبِئْسَ الْقَرَارُ {29}
Жаҳаннамга (етаклаяпти). Улар унга кириб куяди. У қандай ҳам ёмон қароргоҳдир!
14:30
وَجَعَلُواْ لِلّهِ أَندَادًا لِّيُضِلُّواْ عَن سَبِيلِهِ قُلْ تَمَتَّعُواْ فَإِنَّ مَصِيرَكُمْ إِلَى النَّارِ {30}
Улар инсонларни Аллоҳнинг йўлидан тўсиш учун, сифатда Аллоҳга ўхшаш деб иддао қилинган шериклар тўқиб чиқардилар. (Эй Муҳаммад!) Уларга: «Ҳозирча қўлингиздан келганича баҳраманд бўлаверинг. Кейин, борадиган жойингиз аниқ жаҳаннамдир», деб айт.
14:31
قُل لِّعِبَادِيَ الَّذِينَ آمَنُواْ يُقِيمُواْ الصَّلاَةَ وَيُنفِقُواْ مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَعَلانِيَةً مِّن قَبْلِ أَن يَأْتِيَ يَوْمٌ لاَّ بَيْعٌ فِيهِ وَلاَ خِلاَلٌ {31}
(Эй Муҳаммад!) Аллоҳга ишонганларга айт: намозни/диний вазифаларини бажарсин, уларга ризқ қилиб берган нарсамиздан яширин ва ошкор хайр-эҳсон қилсинлар. Буни на савдо-сотиқ ва на дўст-биродарлик бўлмайдиган кун келишидан олдин қилиб олсинлар.
14:32
اللّهُ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ وَأَنزَلَ مِنَ السَّمَاء مَاء فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَرَاتِ رِزْقًا لَّكُمْ وَسَخَّرَ لَكُمُ الْفُلْكَ لِتَجْرِيَ فِي الْبَحْرِ بِأَمْرِهِ وَسَخَّرَ لَكُمُ الأَنْهَارَ {32}
Осмонлар ва ерни яратган Аллоҳдир, У осмондан сув тушириб, сизларга ризқ бўлиши учун, у билан турли мева-маҳсулотлар чиқариб берди, унинг амри билан денгизда сузиши учун сизларга кемаларни бўйсундириб берди, сизларга дарё-ю анҳорларни ҳам бўйсундириб берди.
14:33
وَسَخَّر لَكُمُ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ دَآئِبَينَ وَسَخَّرَ لَكُمُ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ {33}
У сизлар учун қуёш ва ойни ҳам (орбиталарида) мунтазам айланиб турадиган қилиб бўйсундириб берди, сизларга тун ва кунни ҳам бўйсундириб берди.
14:34
وَآتَاكُم مِّن كُلِّ مَا سَأَلْتُمُوهُ وَإِن تَعُدُّواْ نِعْمَتَ اللّهِ لاَ تُحْصُوهَا إِنَّ الإِنسَانَ لَظَلُومٌ كَفَّارٌ {34}
Ва У сизларга хоҳлашингиз мумкин бўлган ҳамма нарсадан берди. Агар Аллоҳнинг неъматларини санамоқчи бўлсангиз, уларни санаб битира олмайсиз. Албатта, инсон (Аллоҳнинг неъматларига нисбатан) кўп ҳақсизлик қилади, кўп нонкўрлик қилади.
14:35
وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ رَبِّ اجْعَلْ هَـذَا الْبَلَدَ آمِنًا وَاجْنُبْنِي وَبَنِيَّ أَن نَّعْبُدَ الأَصْنَامَ {35}
Бир куни Иброҳим (дуо қилиб) шундай деди: “Эй яратган Эгам! Бу (Макка) шаҳарни омон қил. Мени ҳам, болаларимни ҳам бут-ҳайкалларга сиғинишдан сақла!
14:36
رَبِّ إِنَّهُنَّ أَضْلَلْنَ كَثِيرًا مِّنَ النَّاسِ فَمَن تَبِعَنِي فَإِنَّهُ مِنِّي وَمَنْ عَصَانِي فَإِنَّكَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ {36}
Эй яратган Эгам! У (бут-ҳайкал)лар кўп инсонларни йўлдан чиқишига сабаб бўлди. Энди ким менга эргашса у мендан. Ким менга қарши чиқса (Сенга ҳавола). Чунки, Сен кечиримли ва меҳрибонсан.
14:37
رَّبَّنَا إِنِّي أَسْكَنتُ مِن ذُرِّيَّتِي بِوَادٍ غَيْرِ ذِي زَرْعٍ عِندَ بَيْتِكَ الْمُحَرَّمِ رَبَّنَا لِيُقِيمُواْ الصَّلاَةَ فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِّنَ النَّاسِ تَهْوِي إِلَيْهِمْ وَارْزُقْهُم مِّنَ الثَّمَرَاتِ لَعَلَّهُمْ يَشْكُرُونَ {37}
Эй яратган Эгамиз! Зурриётимдан бир қисмини Сенинг ҳурматли Байтинг ёнида, деҳқончиликка нобоп бир водийга жойлаштирдим. Эй яратган Эгамиз! Намозни/диний вазифаларини бажо этсинлар деб шундай қилдим. Энди, баъзи инсонларнинг кўнглини уларга мойил қилиб қўй, уларга турли мева-маҳсулотлардан ризқ қилиб бер, балки қадрига етгайлар.
14:38
رَبَّنَا إِنَّكَ تَعْلَمُ مَا نُخْفِي وَمَا نُعْلِنُ وَمَا يَخْفَى عَلَى اللّهِ مِن شَيْءٍ فَي الأَرْضِ وَلاَ فِي السَّمَاء {38}
Эй яратган Эгамиз! Яширган ишимизни ҳам, ошкор қилган ишимизни ҳам биласан. Осмонда ҳам ерда ҳам ҳеч нарса (Сен) Аллоҳга махфий қолмайди.
14:39
الْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِي وَهَبَ لِي عَلَى الْكِبَرِ إِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَقَ إِنَّ رَبِّي لَسَمِيعُ الدُّعَاء {39}
Катта ёшли бўлганимда менга Исмоил ва Исҳоқни берган Аллоҳга мақтов бўлсин. Яратган Эгам дуоларни аниқ эшитади.
14:40
رَبِّ اجْعَلْنِي مُقِيمَ الصَّلاَةِ وَمِن ذُرِّيَّتِي رَبَّنَا وَتَقَبَّلْ دُعَاء {40}
Эй яратган Эгам! Мени намозни/диний вазифаларни бажарувчи қил, зурриётимдан (келганларни) ҳам. Эй яратган Эгамиз! Дуоларимизни қабул қил!
14:41
رَبَّنَا اغْفِرْ لِي وَلِوَالِدَيَّ وَلِلْمُؤْمِنِينَ يَوْمَ يَقُومُ الْحِسَابُ {41}
Эй яратган Эгамиз! Ҳисоб-китоб ўрнатиладиган кунда мени, ота-онамни ва мўминларни кечир.”
14:42
وَلاَ تَحْسَبَنَّ اللّهَ غَافِلاً عَمَّا يَعْمَلُ الظَّالِمُونَ إِنَّمَا يُؤَخِّرُهُمْ لِيَوْمٍ تَشْخَصُ فِيهِ الأَبْصَارُ {42}
(Эй Муҳаммад!) Ҳақсизлик қилувчи-золимларнинг қилмишидан Аллоҳ бехабар деб ўйлама! Уларни (ҳисоб-китоб қилишни) кўзлар ўйнаб кетадиган кунгача кечиктириб турибди, холос.
14:43
مُهْطِعِينَ مُقْنِعِي رُءُوسِهِمْ لاَ يَرْتَدُّ إِلَيْهِمْ طَرْفُهُمْ وَأَفْئِدَتُهُمْ هَوَاء {43}
Улар у куни бошлари тик, кўзлари ўйнаган ва кўнгиллари бўм-бўш ҳолда чопиб юради.
14:44
وَأَنذِرِ النَّاسَ يَوْمَ يَأْتِيهِمُ الْعَذَابُ فَيَقُولُ الَّذِينَ ظَلَمُواْ رَبَّنَا أَخِّرْنَا إِلَى أَجَلٍ قَرِيبٍ نُّجِبْ دَعْوَتَكَ وَنَتَّبِعِ الرُّسُلَ أَوَلَمْ تَكُونُواْ أَقْسَمْتُم مِّن قَبْلُ مَا لَكُم مِّن زَوَالٍ {44}
(Эй Муҳаммад!) Инсонларни ўша азоб келадиган кундан огоҳлантир. Ўшанда ҳақсизлик қилган-золимлар: «Эй яратган Эгамиз! Бизга озгина муҳлат бер – энди даъватингни қабул қилиб, элчиларингга эргашамиз», деб қолишади. Уларга шундай дейилади: “Сизлар бундан олдин «Биз асло завол топмаймиз», деб қасам ичмаганмисиз?
14:45
وَسَكَنتُمْ فِي مَسَـاكِنِ الَّذِينَ ظَلَمُواْ أَنفُسَهُمْ وَتَبَيَّنَ لَكُمْ كَيْفَ فَعَلْنَا بِهِمْ وَضَرَبْنَا لَكُمُ الأَمْثَالَ {45}
Сизлар ўзига зулм қилганларнинг юртларига жойлашгансиз, уларга қандай муомала қилганимиз сизларга аниқ-равшан бўлган. Сизларга мисоллар ҳам келтирганмиз.”
14:46
وَقَدْ مَكَرُواْ مَكْرَهُمْ وَعِندَ اللّهِ مَكْرُهُمْ وَإِن كَانَ مَكْرُهُمْ لِتَزُولَ مِنْهُ الْجِبَالُ {46}
Улар ўзларининг макр-ҳийлаларини амалга оширди. Макр-хийлалари тоғларни жойидан жилдириб юборса ҳам, уларнинг макр-хийласи Аллоҳнинг назорати остидадир.
14:47
فَلاَ تَحْسَبَنَّ اللّهَ مُخْلِفَ وَعْدِهِ رُسُلَهُ إِنَّ اللّهَ عَزِيزٌ ذُو انْتِقَامٍ {47}
(Эй Муҳаммад!) Шундай экан, Аллоҳ элчиларига берган ваъдасига хилоф қилади деб ўйлама! Аллоҳ ғолиб ва устундир, интиқом[5] эгасидир.
14:48
يَوْمَ تُبَدَّلُ الأَرْضُ غَيْرَ الأَرْضِ وَالسَّمَاوَاتُ وَبَرَزُواْ للّهِ الْوَاحِدِ الْقَهَّارِ {48}
Кун келиб, ер бошқа ерга, осмонлар бошқа осмонларга алмаштирилади ва (инсонлар) ягона ва чексиз қудрат эгаси – Аллоҳга рўбарў бўлади.
14:49
وَتَرَى الْمُجْرِمِينَ يَوْمَئِذٍ مُّقَرَّنِينَ فِي الأَصْفَادِ {49}
Ўша куни жиноятчиларни занжирбанд қилинганини кўрасан.
14:50
سَرَابِيلُهُم مِّن قَطِرَانٍ وَتَغْشَى وُجُوهَهُمْ النَّارُ {50}
Уларнинг кийимлари қатирондан бўлади, юзларини олов қоплайди.
14:51
لِيَجْزِي اللّهُ كُلَّ نَفْسٍ مَّا كَسَبَتْ إِنَّ اللّهَ سَرِيعُ الْحِسَابِ {51}
Аллоҳ ҳар кимга ўз қилган касбига яраша жазо бериш учун (қайта тирилтириб ҳисоб-китоб қилади). Аллоҳ ҳисоб-китобни тез қилади.
14:52
هَـذَا بَلاَغٌ لِّلنَّاسِ وَلِيُنذَرُواْ بِهِ وَلِيَعْلَمُواْ أَنَّمَا هُوَ إِلَـهٌ وَاحِدٌ وَلِيَذَّكَّرَ أُوْلُواْ الأَلْبَابِ {52}
Бу Қуръон – инсонларга етарлича етказмадир. Улар у билан огоҳлантирилиши учун ва У (Аллоҳ) қуллик қилинишга ҳақли ягона зот эканини билиши ҳамда, ақл-у виждони соф кишилар насиҳат олиши учун (юборилган).
[1] Иброҳим сураси, Маккада тушган, 52 оятдан иборат. Тушиш тартиби 72, ёзилиш тартиби 14.
[2] Бу ҳарфларга «ҳуруфи муқаттоа» ва «ҳуруфут-танбеҳ» дейилади. Қуръони Каримнинг бундан бошқа яна 28 та сураси мана шундай, яъни ўқувчи ва эшитувчининг диққатини ва фикрини жалб қилиш учун араб тилига хос бир қоида билан бошланган. Ҳуруфи муқаттоадан кейин келадиган оятлар асосан Қуръоннинг асл моҳияти, мазмуни ва ўзидаги усул ва қоидаларни, Қуръоннинг нозил бўлишидаги мақсади ва Пайғамбар алайҳиссаломнинг Қуръонга нисбатан юклатилган вазифаси ҳақида баён қилиб берувчи оятлар келган. Пайғамбар алайҳиссаломга буларнинг маънолари ҳақида ҳеч қандай савол берилмаган. Бу эса, у ҳарфларда турли илоҳий сирлар яширилмаганини, аксинча уларнинг маъно ва моҳияти очиқ-равшан бўлганини билдиради. Яъни танбеҳ ҳарфларидир. Демак, бу ҳарфлардан қасд қилинган нарса; булардан кейин ўқиладиган оятларга ўқувчи ва эшитувчиларнинг диққатини жалб қилишдир. Ўзбек тилида бу каби ҳолатларда «Диққат! Диққат!» калимаси фойдаланилади.
[3] Бандаларни ҳидояти ва залолатини Аллоҳ эмас, бандаларнинг ўзлари танлайди. Банданинг танлови ва қилган ишига қараб, ё ҳидоят қилади ёки адаштиради.
[4] Яхши дарахтда мустаҳкам илдиз, ўзини кўтариб турадиган мустаҳкам тана ва мева бўлади.
[5] Интиқом – қандай жазога ва қандай муомалага яраша бўлса, шундай жазо беришни билдиради.
