- Фалақ Сураси[1].
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ
Яхшилиги чексиз, эзгулик ва неъмати улашувчи – Аллоҳ номи билан.
113:1
قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ
Айт: “Бўлиб[2] яратиш ишининг эгасига сиғиниб паноҳ сўрайман,
113:2
مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ
Махлуқотнинг[3] ёмонлигидан,
113:3
وَمِنْ شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ
Бостирган[4] вақтдаги кечанинг ёмонлигидан,
113:4
وَمِنْ شَرِّ النَّفَّاثَاتِ فِي الْعُقَدِ
Алоқаларга[5] бузуқлик суқувчиларнинг[6] ёмонлигидан,
113:5
وَمِنْ شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ
Ҳамда, ҳасадгўйнинг ҳасадгўйлик қилган вақтдаги ёмонлигидан (паноҳ сўрайман)”[7].
[1] Фалақ Сураси, Маккада тушган, 5 оят. Тушиш тартиби 20, ёзилиш тартиби 113.
[2] Фалақ – бўлмоқ, ёрмоқ, парчаламоқ, портлатмоқ ёки бўлинган ва ёрилган деган маъноларни билдиради. Бўлмоқ ва ёрмоқ Аллоҳнинг яратишдаги қонун-қоидасидир. Биология фанида бунга митоз ва маёз ёрилиши дейилади. Алоқадор оят: Анъом 6:95.
[3] Оятдаги “ма холақо” калималарига масдарийя маъно берилди. Қўшимча маълумот учун қаранг: (Мадорикут-Танзил, Имом Насафий)
[4] Ғосиқ – совқоттирувчи дегани. (Линасул Араб) Бу – кечанинг энг совуқ ва энг узун бўлимига ишора қилади. Бу вақтда қуёш нурининг таъсири, яъни қуёшдан асорат бўлиб қолган самодаги қизил ва оқ шафақлар қолмаган, хуфтон намозининг вақти тугаган (Исро 17/78) ва жониворлар учун дам олиш вақти кирган бўлади. “Бостирган вақтдаги”- ифодаси ўша вақтни бошланиш вақтини билдиради. Инсоннинг бошига тушадиган энг ёмон офат ва балолар асосан кечаси тушади (Аъроф 7/97, Қалам 68/17-31). Қуръон таълимига кўра бу вақтдан кейин бировнинг ёнига рухсатсиз кирилмайди. Бу ҳақдаги оят: (Нур 24/58) Бу оятларга амал қилган ҳолда, Расулуллоҳ хуфтон намозидан олдин ухлашни, хуфтон намозидан кейин эса гаплашиб ўтиришни ёқтирмас эди. (Бухорий, Азон, ал-Қироату фил-фажр 104; Муслим, ал-Масажид ва маваидус-солаҳ, 235- (647).
[5] “Алоқаларга” дея таржима қилинган калима “уқда” калимасининг кўплик шакли бўлган уқод =الْعُقَد калимаси бўлиб; соғлом ва ишончли ҳолатда тузилган ҳар қандай алоқа ва келишувни билдиради. Эр-хотинни боғлаб турган келишувга “уқдатун-никаҳ”, олди-сотди алоқасига “уқдатул-байъ”, ҳар қандай фойдали алоқаларга “ал-уқда” дейилади (ал-Айн).
[6] Ан-Наффасаат калимасига ан-нуфусун-наффасаат дея маъно берилди. “Нафас” деб оғиздан чиққан бирон нарсага айтилади (Мақойис). Инсонлар орасидаги дўстлик, қуда-андачилик, эр-хотинлик, савдода шериклик ва бошқа турли ҳолатлардаги ўзаро келишиб олинган алоқалар бировларнинг арзимаган икки оғиз ёлғон гаплари билан бузилиб кетиши ва самимий алоқалар салбий оқибатларга бурилиб кетиши мумкин. Бундай бузғунчиликка қўл урганлар, одатда ёлғон гапирадилар. Бу каби инсонларни аниқ билмаганимиз ва инсонларни ҳаммасини ҳам яхши таний олмаганимиз сабабли, ана шундай инсонларни ёмонлигидан Аллоҳга сиғиниб паноҳ сўрашимиз ва уларнинг ёмонликларидан қочишимиз керак. Мавзуга алоқадор оятлардан бири шундай: (Қалам 68/8-13)
Инсонлар ўртасидаги алоқаларга бузғунчилик ва совуқчилик туширадиган кишиларнинг энг ёмонлари тўғри нарсани нотўғри жойда гапириб воқеликдан фарқли бир ҳолатни келтириб чиқаришга уринадиганларидир. Туркий тилларда бунга “сеҳрлаб қўйди, сўз билан сеҳрлади”, дейилади. Сеҳр – бир нарсани асл ҳолидан бошқача қилиб кўрсатиб бериш, фарқли шаклда тасвирлаб бериш, алдаш ва хийла қилишдир (Лисанул Араб). Қўпол қилиб айтганда “йедириб қўйиш”га ҳам сеҳр дейилади. Фиръавн тарафдорлари томонидан Мусо алайҳиссаломга қарши ташкиллаштирилган ва Аллоҳ таоло тарафидан “катта сеҳр” дея таърифланган нарса ҳам ана шундай бир хийла эди. Алоқадор оят шундай: (Аъроф 7/103-120)
[7] Фалақ ва нос суралари ҳақидаги ривоятлардан баъзилари қуйидагича:
- Термизий, Насоий ва Абу Довудларни Уқба Ибн Омирдан қилган ривоятларига кўра, набий а.с Уқба ибн Омирга ҳар бир (фарз) намозидан кейин Фалақ ва Нос сураларини ўқишни буюрган.
- Насоийни Уқба ибн Омирдан қилган ривоятига кўра, набий а.с. Фалақ ва Нос сураларини Бомод намозига (зам сура учун) ўқиб турган.
- Бухорий ва Тобаронийларни Ойиша онамиздан қилган ривоятларига кўра, набий а.с. уйқуга ётишидан олдин Фалақ ва Нос сураларини ўқиб кафтига уфлар ва кафтлари билан баданларини силар эдилар. Яна бир ривоятда Ойиша онамиз айтадики: Расулуллоҳ ўзини қандайдир ёмон ҳис қилганида Фалақ ва Нос сураларини ўқир эди, агар у кишини ҳолати оғирроқ бўлиб қолса, у иккала сурани у зотга мен ўқиб берар ва ўз қўллари билан ўзини – ундаги баракадан умидвор бўлган ҳолда силар эдим, дейди.
- Термизий, Абу Довуд ва Ибн Можани Абу Саъийд р.а.дан қилган ривоятига кўра, Расулуллоҳ инсон ва жинларнинг назаридан (кўзидан) Аллоҳга сиғиниб паноҳ сўраб дуолар қилар эди, Фалақ ва Нос суралари нозил бўлганидан кейин эса, фақат ўша иккала суранигина ўқий бошлаган ва улардан бошқа паноҳ сўраладиган (ўзи ўқиб юрадиган) дуоларни тарк қилган.
Бу иккала Фалақ ва Нос сураларининг бошида келган “айт” деган буйруқ жумласи – бу сураларни инсон ҳаёти давомида ўқиб Аллоҳдан паноҳ сўраб юриш кераклигига ва таълимига ишорат қилади.
[…] 113. Фалақ сураси […]